O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

 8.2. ITTKIning vazifalari, tamoyillari va bosqichlari 
Ilmiy tadqiqot tajriba konstruktorlik ishlari (ITTKI) – bilimlar hajmini, 
jumladan inson, tabiat va jamiyat haqidagi bilimlarni oshirish maqsadida 
muntazam amalga oshiriladigan ijodiy faoliyatdir. 
ITTKI ilmiy tadqiqot faoliyati (ITF)ning muhim turi va statistika fanining 
asosiy kuzatuv obyekti sifatida chiqadi, unga tegishli bo‘lgan tushunchalar va 
ta‘riflar xalqaro statistik tashkilotlarning tavsiyanomalarida markaziy o‘rin 
egallaydi. 
Ilmiy tadqiqot va tajriba-konstuktorlik ishlari (ITTKI)ning asosiy vazifalari 
quyidagilardir: 
-tabiat va jamiyatni rivojlantirish borasida yangi bilimlarga, yangi qo‘llash 
sohalariga ega bo‘lish; 
-strategik marketing bosqichida tashkilot tovarining raqobatbardoshligi 
bo‘yicha ishlab chiqilgan me‘yorlarni ishlab chiqarish sohasida moddiylashtirish 
imkoniyatini nazariy va eksperimental tekshirish; 
- yangiliklar va innovatsiyalar portfelini amalda ro‘yobga chiqarish. 
Sanab o‘tilgan vazifalarning amalga oshirilishi resruslardan foydalanish 
samaradorligini, 
tashkilotlarning 
raqobatbardoshligini, 
aholining 
turmush 
darajasini oshirish imkonini beradi. 

---

203 
ITTKIning yakunlovchi bosqichi yangi mahsulotni sanoat ishlab chiqarishida 
o‘zlashtirish hisoblanadi. ITTKI natijalarini joriy qilishning quyidagi darajalari 
(sohalari)ni ko‘rib chiqish lozim: 
-ITIlarning 
natijalaridan 
nihoyasiga 
etgan 
ITIlarining 
rivojlanishi 
hisoblanmish yoki fan va texnikaning boshqa muammo hamda yo‘nalishlari 
doirasida bajarilayotgan boshqa ilmiy-tadqiqotlarda va ishlanmalarda foydalanish; 
-ITTKI natijalaridan eksperimental namunalarda va laboratoriya jarayonlarida 
foydalanish; 
-TKI va eksperimental ishlarning natijalarini tajribaviy ishlab chiqarishda 
o‘zlashtirish; 
-ITTKI natijalari va tajribaviy namunalarni sinash natijalarini seriyali ishlab 
chiqarishda o‘zlashtirish; 
-Texnikaviy yangiliklarni ishlab chiqarishda va bozorni tayyor mahsulotlar 
bilan to‘yintirishda keng miqyosda ommalashtirish. 
Ilmiy-tadqiqot va tajriba hamda konstruktorlik ishlarini tashkil etish quyidagi 
hujjatlashtirishning tarmoqlararo tizimlariga asoslanadi:
119
1.
Davlat standartlashtirish tizimi (FCC);
2.
Konstruktorlik hujjatlarning yagona tizimi (KHYT); 
3.
Texnologik hujjatlarning yagona tizimi (THYT);
4.
Ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashning yagona tizimi (IChTTYT);
5.
Mahsulotlarni ishlab chiqish va ishlab chiqarishga joriy etish tizimi 
(MIChIChJET);
6.
Davlat mahsulot sifati tizimi;
7.
"Texnikada ishonchlilik davlat tizimi";
8.
Mehnat xavfsizligi standartlari tizimi (MXST) va boshqalar. 
ITTKIning asosiy tamoyillari: 
-har qanday muammolarni hal qilishda, oqilona boshqaruv qarorlarini ishlab 
chiqishda menejmentning ilgari ko‘rib chiqilgan ilmiy yondoshuvlari, tamoyillari, 
vazifalari, 
uslublarining 
bajarilishi. 
Ilmiy 
menejmentda 
qo‘llаnаdigаn 
119
Фатхутдинов
 
Р.А.
 
Инновационный менеджмент
.
Учебник для вузов. - 6-е изд. - СПб.: Питер, 2011-C.382.

---

204 
komponentlar soni boshqaruv obyektining murakkabligi, qiymati va boshqa 
omillar bilan belgilanadi; 
-innovatsion faoliyatni inson kapitalini rivojlantirishga yo‘naltirish. 
ITTKI quyidagi ish bosqichlariga bo‘linadi: 
-fundamental tadqiqotlar (nazariy va qidiruv); 
-amaliy tadqiqotlar; 
-tajriba-konstuktorlik ishlari; 
-oldingi bosqichlarda bajarilishi mumkin bo‘lgan tajriba eksperimental ishlar. 
Nazariy tadqiqotlarning natijalari ilmiy kashfiyotlarda yangi tushuncha va 
tasavvurlarni asoslashda, yangi nazariyalarni yaratilishida namoyon bo‘ladi. 
Qidiruv ishlariga vazifasi mahsulot va texnologiyalarni yaratishning yangi 
tamoyillarini; materiallar va ular birikmalarining yangi, ilgari ma‘lum bo‘lmagan 
xususiyatlarini; menejment uslublarini ochilishidan iborat bo‘lgan tadqiqotlar 
kiritiladi. Qidiruv tadqiqotlarida odatda mo‘ljallangan ishlarning maqsadi ma‘lum, 
nazariy asoslari u yoki bu darajada tushunarli, ammo muayyan yo‘nalishlar aniq 
bo‘lmaydi. 
8.1-rasm.