O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

 
11.2-rasm.
 Ijtimoiy hamkorlikning tamoyillari
169
 
Loyihada ishtirok etish nufuzli (nufuzsiz) bo‘lishi mumkinligidan kelib 
chiqqan holda o‘z bo‘linmasidagi a‘zolik qayta baholanadi, loyihaviy guruhga 
muvofiq keladigan munosabat qaror topadi.
170
Ijtimoiy hamkorlik tamoyillari – bu ijtimoiy-hamkorlik munosabatlari mohi ti 
va asosiy ma'nosini ifodalovchi asosiy ğoyalar. Bu tamoyillar ilk bor 1919 yilda 
MOT Nizomiga hamda 1944 yilda MOT maqsadlari va vazifalari tơğrisidagi 
Filadaelfiya deklarasiyasi biriktirildi. Ular MOT deklarasiyasi va tavsiyalarida
yanada ken rivojlantirildi. 
Ijtimoiy hamkorlikning asosiy tamoyillariga quyidagilar kiradi: 
-tomonlarning teng huquqliligi. 
144-sonli MOT konvensiyasida, tadbirkorlar va mehnatkashlar har qanday 
idoralarda, maslahatlarni amalga oshirish vositasi orqali teng asosda namoyon
tilishlari lozim. Teng huquqlilik tenghuquqli holat yoki tenglikni anglatadi. 
169
Mualliflar tomonidan tuzildi.
170
Барютин Л.С. Основы инновационного менеджмента. Теория и практика: Учебник; под ред. А.К. 
Казанцева, Л.Э. Миндели. 2-е изд. перераб. и доп. — М.: ЗАО «Издательство «Экономика», 2012-С.138
Tomonlarning teng huquqliligi 
IJTIMOIY HAMKORLIK TAMOYILLARI 
Qonunchilik me"yorlariga rioya қilish 
Nazoratda ishtirok etish va zhavobgarlik 
Axborotlarning shaffofligi 
Mazhburiyatlarni ihtiyoriy qabul qilish 
Tanlash erkinligi va shartlarni muhokama qilish 

---

282 
-tomonlarning qiziqishlarini hisobga olish va xurmat qilish. 
Mehnat sohasi – murakkab, dialektik ziddi tli jarayon, bunda joy va farqqa, 
manfaatlar mosligiga, binobarin, konfrontasion va konsensusli munosabatlar ega 
bơlishi mumkin. Muayyan ijtimoiy-mehnat, ishlab chiqarish holatlariga boğliq 
holda ushbu munosabatlarni goxo bir tomoni, goxo boshqa tomoni ilgari surilishi 
mumkin. 
-tomonlarning 
shartnomaviy 
munosabatlarda 
ishtirok 
tishdan 
manfaatdorliklari. 
Mazkur 
tamoyil 
jamoaviy-shartnomaviy 
munosabatlarning 
tashkiliy 
xaraktarini ifodalaydi va ushbu munosabatlar va umuman jami tning manfaatlarini 
ta'minlashga qaratilgan. Shartnomaviy munosabatlar davomida belgilab borilgan 
ishchilarni yo‘llash shartlari ish beruvchiga oldindan ishlab chiqarish xarajatlarini 
hamda kơzda tutilgan foydani rejalashtirish imkonini beradi; ishchi uchun esa ular 
ishchining shaxsiy manfaatlarini qondirishning ma'lum kafolatlari hisoblanadi.
-tomonlar vakillarining vakolatlari. 
Vakolat – bu kimgadir biror-bir faoliyatni amalga oshirishga taqdim tilgan 
huquq. 
MOT ning 163-sonli ―Jamoaviy muzokaralar tơğrisida‖gi tavsiyasi, jamoaviy 
muzokaralar olib boruvchi tomonlar ơz vakillariga muzokaralar va tegishli 
hujjatlarni imzolash uchun zarur vakolatlarni klashlari lozimligi kơzda tutilgan. 
- mehnat sohasiga taalluqli masalalarni muhokama qilishda tanlash erkinligi. 
Shartnomaviy jarayonlarni yaritishda tomonlar mehnat sohasiga kiruvchi
masalalarni tanlashda erkinlikka ega; 
-majburiyatlarni qabul qilishda ixtiyoriylik. 
-tomonlar tomonidan zimmasiga olingan majburi tlarning aniqligi. 
Shuningdek ushbu tamoyil majburiyatlarni qabul qilish ixtiyoriyligi tamoyili 
bilan uzviy boğliq. Jamoaviy shartnomalar, bitimlar rasman tuzilmasligi hamda 
bajarilmaydigan majburi tlarni ơz ichiga olmasligi lozim. Tomonlarning real (aniq) 
imkoni tlari hisobga olinishi lozim. 

---

283