O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

 
4.4- rasm. 
Innovatsion menejment tizimi
55
 
Innovatsion menejmentning ichki mikromuhiti - firmaning tashkiliy, 
texnologik, sotsial - psixologik va texnik - iqtisodiy muhitidan iboratdir. 
Murakkab, katta tizim tizimchalarning yig‘indisidan iborat bo‘ladi va 
ta‘minlovchi, ilmiy, boshqaruvchi va boshqariladigan ko‘pbosqichli, murakkab 
tizimchalardan tashkil topadi. O‘z navbatida boshqaruvchi tizimga kichik 
tizimchalardan tashkil topadi, ular o‘rtasida uchta asosiy bosqichlarga ega 
iyerarxik tuzilma ko‘rinishidagi tobelik mavjud. Bunda iyerarxiyaning pastroq 
bosqichiga tegishli bo‘lgan va birgalikda harakat qiluvchi tizim iyerarxiyaning 
keyingi yuqori bosqichiga tegishli bo‘lgan tizimchaning barcha vazifalarini 
55
Mualliflar tomonidan tuzildi.
Tаshqi muhit 
Mаqsаdli 
quyitizim 
Tа‘min-
lovchi 
quyitizim 
Kirish 
Chiqish 
Boshqаruvchi 
quyitizim 
Ilmiy hаmkorlik 
bo‘yichа quyi 
tizim 
Boshqаriluvchi 
quyitizim 
Qаytа аloqа 

---

105 
bajaradi. Tashkilotning iyerarxik murakkab, katta tizim sifatidagi kirishlari va 
chiqishlari 4.5 - rasmda tasvirlangan. 
 
 
4.5-rasm. 
Innovatsion menejment tizimidagi kirish va chiqish 
parametrlari
56
 

Boshqaruvchi tizimga innovatsion menejment katta tizimi iyerarxik 

tuzilmasining uchinchi va eng yuqori bosqichi bo‘ladi. U kichik tizimchalardan 
tashkil topgan, boshqaruvning maqsadlari, vazifalari, usullari va tuzilmalari 
tizimidan iborat bo‘lgan iyerarxiyaning ikkinchi bosqichi har xil tizimchalari 
operatsion boshqaruv tizimidan iboratdir. Nihoyat, iyerarxiyaning birinchi, pastki 
bosqichida boshqaruvning tipik mahalliy tizimlari turadilar. Masalan, boshqaruv 
vazifalari tizimchasi rejalashtirish, tashkil qilish, rahbarlik qilish, muvofiqlashtirish 
va tartibga solish, undovchi sabablarni boshqarish, o‘zaro hamkorlik va nazorat 
qilish jarayonlarini tashkil qilishning tipik jarayonlari o‘zaro bog‘langan 
yig‘indisidan iboratdir. Har bir tipik jarayon yakka harakatlar tizim elementlaridan 
tashkil topadi. Bunda barcha elementlar, jarayonlar, tizimchalar har xil turdagi va 
ko‘p sonli aloqalar va o‘zaro hamkorliklarga ega. Masalan, nazoratning tipik 
jarayoni faoliyat natijaviyligi ko‘rsatkichlari shaklidagi standartlarni belgilash, 
dastlabki nazora, faoliyat yuritish ko‘rsatkichlarini berilgan standartlar bilan 
solishtirishni o‘z ichiga oluvchi joriy nazorat va natijalarni o‘lchashdan tashkil 
topadi. Yakuniy nazorat navbatdagi bosqichlar yoki umuman butun ish tugagandan 
keyin amalga oshiriladi. Nazoratning tipik jarayonlarida aloqalarning birinchi 
bosqichidagi tahlili ancha murakkabliligi bilan ta‘riflanadi. masalan, joriy va 
56
Yo‘ldoshev N.Q. va boshqalar. ―Innovatsion menejment‖. Darslik. T:.TDIU, 2012.