O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent to‘qimachilik va engil sanoat instituti

Табиий ипак ипларини олиниши. Табиий ипак иплари қуртлардан олинади.

1. 
   Тут барги билан боқилган қуртлардан
   
2. 
   Эман(дуб) дарахтикинг барги билан боқилган қуртларддан. Ўзбекистонда 100 фоиз табиий ипак иплари тут барги билан боқилган қуртлардан олинади.
   

Ипак қуртининг битта насли 4 босқичдан ўтади:

3. 
   Уруғи (грена). 2. Қурт. 3. Ғумбак (куколка). 4. Капалак.
   

Ипак қурги 25-35 кун тут баргини еб ривожланадн. Шу ўсиш жараёнида 4 маротаба пўст ташлайди. 5-туллашда қурт қилиш учун қобиқ ясайди, яъни пиллани ҳосил қилади.
Қурт ипини ўраб бўлганидан кейин пилла ичида ғумбак бўлиб қолади. 10 кундан кейин ғумбак капалакка айланали ва пиллани тешиб учиб чиқади. Бир, икки ҳафтадан кейин урғочиси уруғ сочиб ўлади. Шу билан насл тамом бўлади.
Чексиз узун ип олиш учун пилла тешик бўлмаслиги керак. Шунинг учун пилла ичидаги ғумбак ўлдирилади ва пилла қуритилади.
Қуритилган пилла пиллакашлик корхоналарига топширилади. Корхоналарда пиллани саралаб қайноқ сувда ипнинг учини топиб пиллани чувилади. Яъни, узун ипи олинади. Пиллани чиқиндиларини титиб, тозалаб йигирилган ип олинади.
Битта пиллани ипи ингичка ва ночор бўлади. Шунинг учун топшириққа мувофиқ 4-10 пилланинг ипи биргаликда чувилади.
Пиллада 48-52 фоиз ип бўлади. Чувиладиган узун ипнинг микдори 28-32 фоиз бўлади. Пиллалардан асосан 4 хил йўюнликдаги иплар олинади: 1,56 текс; 2,33 текс; 3,22 текс; 4,65 текс. O’zDst 993:2011 “Хом ипак. Техникавий шартлар” бўйича чизиқли зичлигига қараб уч тоифага 1-тоифа (2 tex ва ундан паст), 2-тоифа (2,1 tex -3,6 tex), 3-тоифа (3,7 tex ва ундан юқори). Ҳамма тоифалардаги хом ипак учун етти нав қуйидаги тартибда қабул қилинган: 4А, 3А, 2А, А, В, С, D. Энг юқори сифатли ипак нави-4А, энг паст сифатли ипак нави- D.
Тош пахта толаси. Тош пахта толаси – табиий маъданлардан олинувчи тола. Ушбу маъданлар Канада, Зимбабве, Жанубий Африка Республикаларида, Россиядаги Тува вилоятида ва Урал тоғларида, ҳамда қисман Қозоғистонда топилади. Олинган маъданлар бир неча марта майдалангандан кейин улар алоҳида – алоҳида толаларга бўлинади. Тош пахта ва пахта, вискоза ёки бошқа кимёвий толалар аралашмаларидан олинган ипдан ўтган ҳимоя қилувчи ва кимё саноатида қўлланилувчи газламалар ишлаб чиқарилади. Бундан ташқари, тош пахта толаси электр изоляциялаш хусусиятга ҳам эга.