O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “ davlatiy moliya

5- mavzu. Soliq yuklamasi(ni taqsimlash)ning zamonaviy nazariyalari va ularning 
byudjet-soliq siyosatini ishlab chiqishdagi roli 
 
O‗zbekiston iqtisodiyotining raqobatbardoshligi, uning rivojlanish sur‘atlari, 
iqtisodiyotning hozirgi ahvoli, uning rivojlanishiga to‗sqinlik qilayotgan mavjud muammolar 
to‗g‗risida mulohaza yuritilayotganda va bu muammolarning echimi izlanayotgan paytda, 
ko‗pchiligimiz beixtiyor «Iqtisodiyotning gardaniga yuklangan soliq yuki og‗ir. 

---

230 
Soliq yuklamasi(ni taqsimlash)ning zamonaviy nazariyalari va ularning byudjet-soliq 
siyosatini ishlab chiqishdagi roli yuzasidan ilg‘or xorij davlatlari misolida ko‘ramiz. Keltirilgan 
rqam (fakt)larni kuzata turib, biz bu o‗rinda ―Bizda soliq yuki og‗ir deb nega dod solayapsiz?
Bundoq tevarak-atrofga qarasangizchi?!‖ demoqchi emasmiz. Ularni qayd etishdan maqsadimiz 
hozircha quyidagi savolga javob topish: soliq yukining og‗irligi O‗zbekiston iqtisodiyotining 
raqobatbardosh emasligida ―klyuchevoy rol‖ni o‗ynayotgan ekan, nega yuqorida biz keltirgan 
davlatlarning iqtisodiyoti raqobat degan narsani nazar-pisand qilmayapti? Buning ustiga, bu 
mamlakatlarning ayrimlarida oldingi yillarda soliq yukining darajasi hozirgi davrdagidan ancha 
yuqori bo‗lgan. 
6-mavzu. Soliq yuklamasini optimallashtirish – soliq siyosatining eng dolzarb 
muammosi 
Soliq siyosati va soliq yukini optimallashtirish (engillash-tirish)ning o‘zaro bog‘liqligi. 
Soliq yukining darajasini aniqlash. Soliq yuki va uning maksimal darajasi. Soliq yukining 
og‘irligini kamaytirish va Byudjet xarajatlari.
Soliq yuki va uning soliq to‘lovchilar o‘rtasida taqsimlanishi. Soliq yukini soliq 
to‘lovchilar o‘rtasida tekis (teng) taqsimlash muammosi. Soliq yuki og‘irligining ijobiy va salbiy 
talqini. Soliq yukini kamaytirishning munozarali masalalari.