O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Ishlatiladigan kapitaldan daromadni maksimallashtirish 
Ehtimol, ushbu maqsad daromadni maksimallashtirishning takomillashtirilgan 
varianti hisoblanadi, chunki foydani kompaniya hajmi bilan bog‘laydi. Shunga 
qaramay, daromadni maksimallashtirish bilan bog‘liq holatdagi kabi faoliyat 
tavakkalchiligi va uzoq muddatli barqarorligi hisobga olinmaydi. 
Faoliyatni saqlab qolish 
Shubhasiz, ko‘pchilik kompaniyalar faoliyatni saqlab qolishni zarur, biroq 
yetarlicha bo‘lmagan maqsad sifatida qabul qiladi. Faqat faoliyatni saqlab 
qolishdan tashqari boshqa maqsadlari bo‘lmagan investorlar kompaniyaning 
aksiyadorlari bo‘lishlari mushkul. Iqtisodiy turg‘unlik va boshqa qiyinchiliklar 
davrida ko‘plab kompaniyalar faoliyatni saqlab qolishni o‘zining qisqa muddatli 
maqsadi sifatida qabul qiladi. Biroq uzoq muddatli istiqbolda ular muqarrar 
ravishda kattaroq maqsadni mo‘ljallaydilar. 
Uzoq muddatli barqarorlik 

---

22 
Ushbu maqsad faoliyatni saqlab qolishga o‘xshash va xuddi shunday uzoq 
muddatli yo‘nalish sifatida noreal va ulkan emas. 
O‘sish 
Daromadlar va/yoki aktivlar ko‘payishi haqiqiyroq maqsad bo‘lib ko‘rinadi va 
chamasi, menejerlar nuqtai nazarini aks ettiradi. O‘sish qisqa muddatli daromadga 
uzoq muddatli barqarorlikka va faoliyatni saqlab qolishga zid ravishda 
erishilmasligini nazarda tutadi. 
Biroq, umuman olganda, o‘sish – maqsadning yetarlicha aniq tavsifi emas, 
chunki (biz bungacha ko‘rganimizdek) u faqat yangi mablag‘larni jalb qilish 
hisobiga ta’minlanishi mumkin. 
Biror-bir kompaniya imkon qadar ko‘proq miqdorda yangi aksiyalar 
chiqarishni o‘z maqsadi qilib qo‘yishi shubhalidir. 
Oqilona boylik tamoyili 
Ko‘pchilik fikricha, faqat aksiyadorlar farovonligi bilan bog‘liq maqsadlar 
uchinchi ming yillik boshida real emas. Ular biznesni kapital yetkazib beruvchilar, 
boshqaruvchilik malakalarini, ish kuchini, mahsulotlar va xizmatlar hamda 
iste’molchilarni yetkazib beruvchilar ittifoqi sifatida qabul qiladilar. Ushbu ittifoq 
ishtirokchilaridan biri boshqa ishtirokchilar oldida ustuvorlikka ega emas deb 
hisoblanadi. Mazkur ittifoq mustaqil hisoblanmaydi, balki yanada kengroq ijtimoiy 
nuqtai nazardan baholanadi. Birinchilar qatorida ushbu nuqtai nazar Sayert va 
March (Cyert and March 1963) tomonidan ifodalangan. 
Shu qayd etiladiki, maqsadlar ittifoq manfaatlarini aks ettirishi va biznes 
ishtirokchilardan biror-birining daromadini maksimallashtirishga urinmasdan, 
balki uning barcha ishtirokchilariga ular tomonidan sarflangan mablag‘larga mos 
daromadni ta’minlashga intilishi kerak. 
Ushbu yondashuv oqilona boylik (satisficing) tamoyili deb nomlanadi.