O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

20-mavzu. Korxonalar moliyasini boshqarish 

---

321 
 
Biznesning tashkiliy shakllari va ularning moliyaviy qarorlar qabul qilishga 
ta’siri. Yakka egalik; shirkat yoki sheriklik (hamkorlik); korporatsiya. Ularning 
o’ziga xos xususiyatlari. Mas’uliyati cheklangan sheriklar yoki kommanditlar.
Mulkka egalik huquqi (mulk)ni boshqaruvdan ajratishning moliyaviy 
sabablari ajratishning moliyaviy sabablari. Korporativ menejmentning asosiy 
vazifasi va uning moliyaviy jihatlari. Menejerlarning asosiy vazifasi imkon qadar 
aksiyadorlar manfaatlarini ko’zlab qaror qabul qilishdan iborat ekanligi. 
Aksiyadorlar boyligini maksimallashtirish. Firma bahosini aksiyadorlar manfaatiga 
mos tarzda maksimallashtirish.
Bozor intizomi: kompaniyalarning ―yutib‖ yuborilishi va uning moliyaviy 
natijalari. Kompaniyalarning ―yutilib ketilishi‖ va firma aksiyalarining bozor 
qiymatini maksimallashtirishga intilish.
Korporatsiyada moliyachining tutgan o’rni. Korporatsiyada moliyaviy 
rahbarning funktsiyalari. Yirik korporatsiyaning tashkiliy tuzilmasi va unda 
moliyachining o’rni.
21-mavzu. Xo’jalik yurituvchi subyektlarning moliyaviy resurslari 
XYuSlarning moliyaviy resurslari va kapitali. XYuSlarning moliyaviy 
resurslari ular resurslarining bir qismi. Tijoriy XYuSlar moliyaviy resurslarining 
dastlabki (birlamchi holda) shakllantirilishi va ularning shakllari. Tushum va uning 
tarkibiy qismlari. Yalpi daromad. Amortizatsiya ajratmalari. Foyda. Foyda massasi 
va normasi. Amal (harakat)dagi tijoriy XYuSlar moliyaviy resurslarining 
shakllanish manbalariga ko’ra turlari.
XYuS moliyaviy resurslaridan foydalanish samaradorligi. Uni hisoblash 
formulasi. Pul (P) go’yo to’g’ridan-to’g’ri puldan (P) qilinganda moliyaviy 
samaradorlikni aniqlash formulasi. Bevosita moliyaviy operatsiyalarni amalga 
oshirish natijasida XYuS tomonidan olingan daromad tarkibi. XYuSning iqtisodiy 
rentabelligi (biznesning rentabelligi) ko’rsatkichi va uni aniqlash tartibi. XYuS 
moliyaviy 
resurslaridan 
foydalanish 
samaradorligini 
tahlil 
qilishda 
foydalaniladigan ko’rsatkichlar.