O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

 

---

187 
 
15-MAVZU. STARTAPLARNI MOLIYALASHTIRISH 
REJA: 
15.1.
 
Startap tushunchasi; 
15.2.
 
Startapning o‘ziga xos xususiyatlari; 
15.3.
 
Startapning rivojlanish bosqichlari; 
15.4.
 
Startaplarni moliyalashtirish; 
15.5.
 
Boshlang‘ich bosqichda startaplarni moliyalashtirish; 
1.
Startaplarni 
moliyalashtirish 
uchun 
onlayn-kraudfanding 
platformalar
. 
15.1. Startap tushunchasi 
So‘nggi yillarda biznesda startap kabi hodisa nafaqat mashhur, balki urf bo‘lib 
qoldi. Televideniyeda startaplar haqida gapirishmoqda, bu haqda kitoblar chop 
etilmoqda. Bir qarasangiz, internetda yangi tematik resurslar paydo bo‘lmoqda. 
Startap bilan “tandirdan yangi uzilgan” kompaniya o‘rtasida farq bor-yo‘qligi ham 
hammaga ham tushunarli emas. Startapning o‘ziga xos xususiyatlari bormi? Yoki 
bu atama istalgan istiqbolli tashabbusga ishora qiladimi? 
“Startap” so‘zi inglizcha “startup” – “startap” tushunchasidan kelib chiqadi 
va u endigina yaratilgan yoki yaratilish jarayonida bo‘lgan kompaniyani anglatadi. 
Bunda o‘sha kompaniyaning rivojlantirish va ilgari surish lozim bo‘lgan 
qandaydir biznes g‘oyasi mavjudligi, ammo uning yaratuvchilari hozircha bozor 
tadqiqotlari va uni amalga oshirish uchun mablag‘ qidirish bilan bandligi nazarda 
tutiladi. 
Ba’zan iste’molchilarga innovatsion tovar va xizmatlarni taklif qilmoqchi, 
ammo hozirda mutanosib biznes-texnologiyalar va moliyaviy ko‘mak izlash 
jarayonida bo‘lgan kompaniyalar “startaplar” deb ataladi. Bunday ularning kelajagi 
ancha mavhum ko‘rinadi. 
Faoliyat sohasidan qat’iy nazar, har qanday kompaniya startap deb 
hisoblanishi mumkin. Biroq ayrim doiralarda yuqori texnologiyalar, “Internet-
biznes” va “aralash fanlar” sohasidagi tashabbuslargina startaplar deb ataladi. 

---

188 
“Startap” tushunchasi o‘tgan asrning 30-yillarida Amerikada paydo bo‘lgan. 
Aynan o‘sha paytda ikki talaba – Xyulett va Pakkard – mo‘’jazgina korxonaga 
asos solib, uni “startup” deb atashadi. Keyin ayon bo‘lishicha, ushbu kompaniyani 
yuksak istiqbol kutib turgan ekan. Ayni paytda bu kompaniya bizga Hewlett-
Packard yoki HP nomi bilan ma’lum-u mashhurdir. 
Startaplar haqida so‘z ketganda, yurtdoshlarimiz ko‘pincha o‘ziga o‘xshashlar 
orasida alohida ajralib turadigan internet-resurslarni tasavvur qilishadi. Eng 
mashhur va muvaffaqiyatli startaplar sifatida videofayllar xostingi Youtube, «xalq 
entsiklopediyasi» – Vikipediya (hech bir bahs-munozara unga murojaatsiz 
kechmaydi), shuningdek, eng yirik ijtimoiy tarmoqlar – Facebook va V Kontakte 
tilga olinadi. Ko‘pchilik bu loyihalar negizida betakror g‘oya yotganligi uchun 
shunchalik mashhur bo‘lib ketgan deb o‘ylaydi. Lekin bu unchalik ham to‘g‘ri 
emas. 
Boshqa mamlakatlarda “startap” tushunchasi biroz boshqacha talqin etiladi. 
Startaplarning eng yorqin misollari – bu xalqaro miqyosda dovrug‘ qozongan IT-
korporatsiyalar: Microsoft, Apple, Google. Ushbu gigantlarning tarixi, chindan 
ham, mo‘’jaz narsadan – aynan esa, o‘z g‘oyalarini ro‘yobga chiqarishga 
ishtiy