O`zbekiston Respubliкasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi Termiz Davlat Universiteti

Amortizatsiya normasi

Asosiy vositalarga eskirish hisoblashda “Asosiy vositalar” nomli 5-son BHMS hamda Oʻzbekiston Respublikasining Soliq Kodeksiga amal qilish lozim.

Quyidagi asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblanmaydi.Er, kutubxona fondi, mahsuldor hayvonlar.

Byudjet tashkilotlari, shu jumladan, ilmiy-tadqiqot, konstruktorlik va texnologik tashkilotlarning vositalari.

Belgilangan tartibda konservatsiyaga oʻtkazilgan asosiy vositalar; Toʻlik amortizatsiyalangan asosiy vositalar.

Toʻgʻri chiziqli usul asosiy vositani foydali ishlatishning butun davri mobaynida ekirishning doimiy summalarini hisoblab yozishdan iborat.

Kamayib boruvchi qoldiq usuli boʻyicha muntazam hisoblab yozilayotgan summalar foydali ishlatish muddati davomida kamayadi.

Bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblab yozish usuliga binoan amortizatsiya miqdori faqat asosiy vosita qancha marta ishlatilishiga yoki qancha mahsulot birligi ishlab chiqarilishi kutilayotganiga bogʻlik boʻladi.

Kumulyativ usulda amortizatsiya summasi hisoblashish koyeffitsiyentining maxraji boʻlgan obektning xizmat muddati yigindisi bilan aniqlanadi. Bu koffitsiyentning suratida obektning xizmat muddati oxirigacha koladigan yillar soni teskari tartibda koʻrsatiladi. Amortizatsiyani hisoblashishda uning tugatilish qiymatiga eʼtibor berish lozim. Agar boshqa summani ishonchli tarzda Hisob-kitob qilish mumkin bulmasa, asosiy Yositaning qoldiq qiymati nolga teng boʻladi.

Toʻgʻri chiziqli usulda amortizatsiya hisoblashish. Toʻgʻri chizikli usul deb tugatilgan qiymati ayrilgan asosiy vositalar obekti qiymatini davrlar boʻyicha foydalanish muddati davomida teng nisbatda hisoblashish usuliga aytiladi. Amortizatsiya summasi amortizatsiyalanayotgan qiymatni (tugatish qiymati ayrilgan obektning dastlabki qiymatini)koʻzda tutilgan foydalanish davrlari soniga boʻlish yuli bilan topiladi:

Yillik amortizatsiya summasi = (dastlabki qiymati-tugatish qiymati) /xizmat qilish muddati.

Misol. “Bobur” xissadorlik jamiyatida asosiy vositaga eskirish hisoblash boʻyicha quyidagi maʼlumotlar mavjud;

• 
  Asosiy vositaning balans qiymati - 5000 ming so’m;
  
• 
  Tugatilish qiymati - 200 ming so’m;
  
• 
  Xizmat muddati - 5 yil;
  
• 
  Yillik amortizatsiya summasi = (5000-200)/5= 960 ming so’m.