O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti



Download 2,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet49/163
Sana31.12.2021
Hajmi2,12 Mb.
#279679
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   163
Bog'liq
Nutq ostirish nazariyasi va metodikasi

 
 
 
 
Nutqni rivojlantirish dasturining ilmiy asosi 
 
Bolalar  bog’chasida  bolalar  nutqini  rivojlantirish  ishlari  tegishli  dastur  asosida  amalga 
oshiriladi,  mazkur  dasturda  atrof-olam  haqidagi  bilimlar  doirasi,  tegishli  lug’at  hajmi  hamda 
bolalarning  har  bir  yosh  bosqichida  o’zlashtirishlari  lozim  bo’lgan  nutqiy  mahorat  va 
ko’nikmalari  belgilab  ko’yilgan  bo’lib,  u  muayyan  shaxs  sifatlarini  tarbiyalashni  ko’zda  tutadi 
(masalan,  dialogik  nutqni  rivojlantirishda  dastur  kirishimlilik,  xushmuomalalik,  salomlilik, 
bosiklik kabi sifatlarni tarbiyalash zarurligini ta’kidlaydi). 
Nutqni  rivojlantirish  dasturi  ham  umuman  olganda  xuddi  «Bolalar  bog’chasida 
tarbiyalash  va  ta’lim  berish  dasturi»  kabi  ilmiy  asoslarga  kurilgan.  U  butun  mazmuni  bilan 
maktabgacha  ta’lim  nazariyasini  amalga  oshirishga,  ya’ni  bola  shaxsini  har  tomonlama 
rivojlantirishga yo’naltirilgan. 


 
51 
Dastur  asosini  psixologiya  va  turdosh  fanlarning  bolaning  og’zaki  nutqni  egallab 
olganligi  va uning bilish  faoliyatining o’ziga  xosligi  haqidagi  ma’lumotlar tashkil etadi,  bu esa 
turli yosh bosqichlarida bolalarga nisbatan talabning hajmi va izchilligini belgilaydi. 
SHuningdek,  dastur  bolaning  rivojlanishida  faoliyatning  yetakchi  ahamiyatga  ega 
ekanligi haqidagi muhim pedagogik koidani hisobga olgan holda tuzilgan, shuning uchun nutqni 
rivojlantirish  dasturi  turli  faoliyat  turlari  (o’yinlar,  Mashg’ulotlar,  mehnat  va  boshk.)  bilan 
takkoslangan. 
Nutqni rivojlantirish dasturi asosiy didaktik tamoyillar – o’quv materialining izchilligi va 
o’zaro  bog’liqligi,  uning  anikligi  va  imkonliligini  hisobga  olgan  holda  tuzilgan;  unda  nutqiy 
mahoratni  shakllantirishda  jamlana  olishlik  –  har  bir  bosqichda  aynan  bir  bo’limni  uning 
mazmunini asta-sekin kengaytirib va chukurlashtirib borish orkali o’tish ko’zga tashlanadi. 
Dasturda  barcha  vazifa  va  talablar  kiska  bayon  kilingan.  Fakat  bolalarning  bilim  va 
kobiliyatlariga  ko’yiladigan  umumiy  talablargina  anik  bayon  kilingan,  xolos.  Tarbiyachi 
dasturning har bir umumiy talabini aniklashtirishni o’rganishi lozim. 
CHunonchi, dastur o’rta va katta guruhlarda bolalarni oshpaz mehnati bilan tanishtirishni 
tavsiya  kiladi.  Ushbu  mavzu  bo’yicha  o’rta  va  katta  guruhlardagi  lug’at  ishlarini  takkoslashda 
shu  narsa  ko’rinadiki,  katta  guruhda  bolalarning  umumlashtiruvchi  tushunchalarni  (oshxona 
idishlari,  mashinalar,  mahsulotlar),  sifatlarni  (go’shtli,  sabzavotli,  temir)  ko’llash  hajmi  ortadi, 
narsalarni  tavsiflash  (kastryulning  tagi,  devorlari,  ikki  tutkichi  bor  va  h.k.),  fazo  va  vaktni 
belgilash (ichida, ikki tomonidan, ertalab barvakt, ertangi kunga) aniklashib boradi. 
Maktabgacha tarbiya sohasi xodimiga dasturni yakka tartibda va ayni paytda jamoa bo’lib 
o’rganishga  to’g’ri  keladi.  Bolalar  bog’chasi  mudirasi  yoki  katta  tarbiyachi  har  yili  sentyabr 
oyida  tarbiyachilarning  o’z  yosh  guruhlari uchun  dasturning  tegishli  talablarini  ajratib olishlari, 
ularni o’zlarining yosh guruhlariga mo’ljallangan dasturiy talablar bilan ko’rgazmali takkoslash, 
ularni aralash guruhlar dasturi bilan ko’rgazmali takkoslash uchun nutqni rivojlantirish dasturini 
tarbiyachilar ishtirokida jamoaviy muhokama qilishni o’tkazishlari lozim.  
Dasturni  o’rganishni  nutqni  rivojlantirishning  asosiy  vazifalarini  eslatib  o’tish  bilan 
boshlash  mumkin.  So’ngra  bitta  guruh  misolida  ushbu  asosiy  vazifalarning  mazmuni 
kandayligini  va  u  dasturning  qaysii  bo’limlarida  uchrashini  ko’rsatish  zarur.  Yuqorida  kayd 
etilgan jamoaviy muhokama singari tarbiyachiga boshka yosh guruhlari dasturlarining matnlarini 
o’rganib chikish taklif etiladi. 
Navbatdagi  mashђulotda  dasturiy  materialni  alohida  vazifalar  bo’yicha  kiyosiy  tahlil 
qilish  o’tkaziladi,  materialni  yosh  guruhlarida  izchil  ravishda  murakkablashtirib  borish  kayd 
etiladi. 

Download 2,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   163




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish