O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tеxnika fakultеti

Darsning  jixozi:  davriy  jadval,  internet  ma’lumotlari,  gidroliz,  tuzlar 

eruvchanligi, indikatorlarga oid ko'rgazmalar, darslik. 

Darsda 

foydalanilgan 

texnologiya: 

Modulli 

ta'lim 

texnologiyasi 

(o'quvchilarning kichik guruhlarida ishlash) 

Asosiy  tushunchalar:  Gidroliz,  solvoliz,  kation,  anion,  ham  kation  ham 

anion  bo`yicha  gidroliz,  birgalikdagi  gidroliz,  gidrolizlanish  darajasi,  eritma 

muhiti pH. 

Darsning borishi: 

I.Tashkiliy qism 

II.  O'tgan  mavzuni  test  savol-topshiriqlari  yordamida  mustahkamlash  va 

o'quvchilarni baholash: 

1. Dissotsilanish darajasi qanday omillarga bog’liq? 

 1)  tеmpеraturaga;  2)  konsеntratsiyaga;3)  erituvchi  tabiatiga;  4)  erigan  modda 

tabiatiga. 

A)1,2,3     B)1,3,4      C)3,4      D)2,3,4        E)1,2,3,4 

2. Quyidagi qaysi reaksiya oxirigacha sodir bo’ladi? 

---

50 

 

A) H

2

O+Cl

2



            B) Na

2

CO

3

+Cl

2



  

C) AlCl

3

+H

2

O



        D) AlCl

3

+Na

2

S



  

3. Qaysi qator faqat kuchli elеktrolitlardan tashkil topgan? 

A) KNO

3

,HCl, Na

2

SO

4

, LiOH  

B) KNO

3

, H

2

SO

3

, CaCO

3

, Fe(OH)

2

 

C) Ni(OH)

2

, H

3

PO

4

, Al

2

O

3 

 

D) BaSO

4

, H

2

CO

3

, Al(OH)

3

, AlCl

3

  

4. Dissotsilanganda 2 xil kationga parchalanadigan elеktrolitni ko’rsating. 

A) KAl(SO

4

)

2

   B) NH

4

Cl   C) H

3

PO

4    

D)AlCl

3

  

5.  Tarkibida  0,1  mol/l  alyuminiy  xlorid  bo’lgan  eritmada  Al

3+ 

va  Cl



  ion-larining 

mollar soni yigindisini toping 

A)0,4  B)0,1  C)0,2  D)0,3 

III. O'quvchilanri darsning mavzusi, maqsadi, borishi bilan tanishtirish 

IV.Yangi mavzuni o'rganish. 

a)  yangi  mavzu  bo'yicha  tuzilgan  modul  dasturini  tarqatish  va  o'quvchilarni 

modul dasturming didaktik maqsadi bilan tanishtirish; 

b) o'quvchilarning      faoliyatini      modul      dasturidagi      o'quv      topshiriqlarini 

mustaqil bajarishga yo’llash. 

Mavzu matni mantiqan modullarga ajratiladi. 

  1. Gidroliz haqida tushuncha. 

 

2. Gidroliz mexanizmi. 

 

3. Gidrolizlanmaydigan tuzlar. 

 

4. Kation, anion va kation-anion bo‘yicha gidrolizlanish. 

 

5. Gidroliz darajasi va doimiysi. 

Modul  dasturini  didaktik  maqsadi:  Gidroliz,  solvoliz,  kation,  anion,  ham 

kation  ham  anion  bo`yicha  gidroliz,  birgalikdagi  gidroliz,  gidrolizlanish 

darajasi, gidrolizning kimyo sanoati ishlab chiqarish, kundalik hayot va biologik   

amaliy  ahamiyatiga  oid  topshiriqlarni  mustaqil  bajara  olish  ko'nikmalaringizni 

rivojlantirishingiz  lozim.  

 

---

51 

 

O'quv 

faoliyati 

elementi 

O'quvchilar 

o'zlashtirish 

lozim 

bo'lgan o'quv materialiga oid topshiriqlar 

Topshiriqni 

bajarishni 

yuzasidan 

ko'rsatmalar 

1-O’FE 

Darslikni  diqqat  bilan  o'qib  chiqib  quyidagi 

savollarga  javob toping. 

Maqsad: Gidroliz haqida tushuncha. 

1. Gidroliz.  

2. Gidroliz mexanizmi.  

O’quvchilar 

guruhi 

bilan 

hamkorlikda 

ishlang. 

2-O’FE 

Maqsad: Tuzlar gidrolizi 

1. Gidrolizlanmaydigan tuzlar. 

2.  Kation,  anion  va  kation-anion  bo‘yicha 

gidrolizlanish. 

3. Gidroliz darajasi va doimiysi. 

 

O’quvchilar 

guruhi 

bilan 

hamkorlikda 

ishlang 

3-O'FE 

Maqsad: gidrolizning ahamiyati 

 1.  gidrolizning  kimyo  sanoati  ishlab 

chiqarish,  kundalik  hayot  va  biologik  

amaliy ahamiyati  

O'quvchilar guruhi 

bilan  hamkorlikda 

ishlang 

 

Har bir o'quv faoliyatini elementi yakunida savol-javob munozaralar o'tkaziladi. 

O'quvchilarning bergan javoblari o'qituvchi tomonidan izohlab to'ldirib boriladi.