O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

Gulli o’simliklarni ochiq va yopiq yerlarda ko’paytirish. 
 
Manzarali  o’simliklar  urug’idan  va  usulda,  ya’ni  ona  o’simlikda  uning 
qismlari  –  bargi,  kurtagi,  ko’chati,  shoxi,  ildizi,  tuganagi  va  hokazolarni  ajratish 
yo’li bilan ko’paytiriladi. Ko’pgina bir yillik o’simliklar urug’idan ko’paytirilganda, 
shu  navga  tegishli  xususiyatlarni  saqlab  qoladi.  Ko’p  yillik  manzarali 
o’simliklardan,  shu  jumladan,  piyozsimon  o’simliklardanurug’  ko’paytirish,  koida 
bo’yicha,  turli  tuman  avlodlar  kelib  chiqishiga  sabab  bo’lgan.  Bu  o’simliklar 
ko’pincha vegetativ yo’l bilan ko’paytiriladi. 
 
Ochiq yerga quyidagi xususiyatli o’simlik urug’lari ekiladi: 
 
a) talabchan emas va chidamli (kalendula, mattiola, koreopsis);  
b) tez o’suvchan (loviya, nastrustiya); 
v)  kuchli  rivojlangan  o’q  ildizli  va  ko’chirib  o’tqazishga  chidamsiz 
(delfinium, bir yillik lyupin, ko’knori, rezeda); 
g) kech gullovchi (levkoya, qo’qongul); 
d) urug’lari qiyin iviydigan po’choqli (akonitum, anemos, iris, liliya); 
e) ko’chatlari issiqxonalarda chirishga moyil bo’lgan (gesperis, iberis, lyupin 
va boshqalar); 

---

167 
 
 
yo) ekilgandan 1 yil o’tgach, unib chiqadi (ko’p yilliklar – adonis). 
Butashga  mo’ljallangan  bir  yillik  o’simliklarni  yetishtirishda,  shuningdek, 
ularning  davomli  gullashini  ta’minlash  uchun,  urug’lar  bir  necha  muddatlarda 
ekiladi (5-7 kun oralig’ida). 
Bir yillik o’simliklarni ko’chatsiz yetishtirish usuli mehnat sarfini va o’simlik 
tannarxini  ma’lum  darajada  kamaytiradi,  bunda  o’simlik  kuchli  rivojlanishi  bilan 
ajralib  turadi,  kamroq  kasallanadi.  Bu  usulning  kamchiligi  shundan  iboratki, 
o’simliklar ko’chat Bilan yetishtirilgandagiga qaraganda bir muncha kech gullaydi 
va urug’ 2,5-3 baravar ko’p sarf bo’ladi. 
Gul  urug’lari  ekish  uchun  tuproq  qunt  Bilan  tayyorlanadi.  Kuzgi  haydalgan 
yoki  shudgorlanib  yoz  bo’yi  ekilmagan  yerlarga  rejaga  muvofiq  joylashtiriladi, 
kultivastiya  va  borona  solinadi.  Bir  yillik  o’simliklarni  ko’chatsiz  usulda 
yetishtirishda  urug’lar  bahorgi  don  ekinlarisingari  mart  oxiri  –  aprel  boshlarida 
(qachonki yer yetilganda) ekiladi. 
Er haydalayotganda yoki kultivastiya paytida o’g’it to’liq solinmagan bo’lsa, 
u holda jo’yak tortish davomida 1m
2
 yerga 30-50 g. superfosfat, 20-30 g. kaliy tuzi 
beriladi.  Yuqori  kislotali  tuproqlarni  ohak  bilan  o’g’itlash  tavsiya  qilinadi.  Urug’ 
yaxshi  shamollatilgan  torf,  qum  yoki  chirindilar  bilan  ko’mib  berkitiladi.  Urug’ni 
g’altakmola bilan tekislab, ehtiyotkorlik bilan sugoriladi.  
 
Lekin  boshqa  maqsad  ham  bo’lishi  mumkin.  Masalan,  tomoshabinda  (dam 
oluvchi)  gullarning  go’zalligi,  ularning  rangi,  shakli,  hidi,  yangiligi  va 
takrorlanmasligi bilan yaxshi kayfiyat hosil bo’lishi ehtimoldan holi emas. Bu holda 
umumiy  arxitektura  maqsadiga  bezatish  bo’ysunmaydi,  ya’ni  teskarisi,  arxitektura 
ansambllari  va  ularning  detallari  o’simliklar  shaklining  o’ziga  xosligini  ajratib 
ko’rsatadi., ularga qo’shilib ketadi va o’ziga xos garmoniya kasb etadi.