O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti o’zbek filologiyasi fakulteti “O’zbek tili va adabiyoti” kafedrasi

2-topshiriq. Insonlarni o’z fikringizga og’dirishga imkon beradigan o’n ikkita qoida

1.Qoida. Agar boshqa birovga sizning fikringiz muhim bo’lmasa, u bilan baxslashmang. Chunki bu juda ham foydasiz ishdir. O’nta baxslashishdan to’qqiztasida uning har bir ishtirokchisi o’zining haqligiga yana ham ko’proq ishonib qoladi. Agar baxsda siz g’olib chiqsangiz ham, mag’lub bo’lgan odamning sizdan ko’ngli qoladi, chunki siz uni boshqalar oldida pastga urgan bo’lib chiqasiz va men sendan aqlliroqman degandek bo’lasiz. Bu axvol siz absolyut haq bo’lib chiqqan xolatda ham yuz beradi, chunki siz qarshi tomonni hafa qildingiz, uning o’ziga bo’lgan xurmatini erga urdingiz. Baxsda g’olib bo’lishning birdan bir to’g’ri yo’li – baxs qilmaslik, ya’ni undan chetga chiqishdir.

2.Qoida. Dushman orttirishning eng oson usuli va qanday qilib unga chap berish mumkin. Agar siz suhbatdoshingizga u nohaq ekanligini tushuntirsangiz, bu bilan uning obrusiga putur etkazasiz va u sizdan qattiq hafa bo’lib qoladi. Boshqalardan aqlliroq ekanligingizni isbot qilishingiz yaxshi natijalarga olib kelmaydi. Hech qachon insonlarga ularning nohaqligini aytmang, suhbatdoshning fikrlariga xurmat bilan qarang. Uni tushunishga harakat qiling. Bilib qo’ying, juda kamchilik insonlar mantiqiy fikrlaydilar. Ko’pchilik insonlar ob’ektivlikdan uzoq, hissiyotga to’liq bo’ladilar, o’zlarining qandaydir fikr-uylari va dunyokarashlari bilan bog’lanib qolganlar. Ular o’zlarining o’rganib qolgan holatlarini hecham o’zgartirgilari kelmaydi. Shuning uchun ular ustidan kulish va hafa qilish hech qachon ijobiy natijalarga olib kelmaydi. Fikrni aniq bildiradigan so’zlarni ishlatmang. Yaxshisi «O’ylaymanki», «Qo’rqaman», «Mening fikrimcha», «Faraz qilaman», «Menga shunday tuyulayapti» kabi so’zlarni ishlatganingiz ma’qulroq bo’ladi.

3. Qoida. Agar nohaq bo’lsangiz, buni ro’y-rost tan oling. Agar qo’qqisdan nohaq ekanligingizni sezib qolsangiz, suhbatdoshingiz buni sezmasidan oldinroq buni o’zingiz tan oling. Suhbatdoshingiz sizni tanqid qilmasidan burun, o’zingizni o’zingiz tanqid qiling. Suhbatdosh tilida gapirgan xolda o’zingizni yomonlashingiz ham mumkin. O’z xatolarini astoydil tan olish insonni umumiy ommadan yuqori qo’yib, uni tantanavor rux bilan to’ldiradi.

4. Qoida. Inson ongiga eng to’g’ri yo’l hech qanday majburlovlarsiz, qistovlarsiz, bosimlarsiz yoki o’z fikrini boshqalarga majburan o’tkazmasdan amalga oshiriladi. Agar insonni o’z nuqtai-nazaringizga og’dirmokchi bo’lsangiz, avvalambor u bilan do’stona usulda muloqot qiling.

5. Qoida. Suqrotning siri (insonni «Ha» deyishga majbur qiling). Biror bir inson bilan suhbatlashayotganda u bilan fikringiz bir xil bo’lmagan mavzularda gaplashishni boshlamang. Avvalo u bilan bir xil fikrda bo’lgan masalalar haqida suhbatlashing. Doimo u bilan umumiy maqsadingiz bir ekanligini ta’kidlang, faqatgina ushbu maqsadlarga etishish usullaridagina fark bo’lishi mumkinligini unga anglating. Suhbatdoshingizning doimo «Ha, Ha» deyishiga erishing. Uning «Yo’q» deyishiga aslo imkon bermang. Suhbatni shu tarzda tashkil qilish asnosida, u bilan kelishuv amalga oshirilishi mumkin bo’ladi.

6.Qoida. Suhbatdoshni o’z fikringizga ishontirish uchun o’zingiz juda ham ko’p gapirmang. Iloji boricha ko’p vaqt davomida suhbatdoshingiz gapirgani ma’qul bo’ladi.