O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiyot

So`rilish.
Ovqat moddalari ximik, m
е
xanik, ta'sirlar natijasida parchalanib, 
suvda erigan holga k
е
lgandan so`ng ichak d
е
vorlaridan qon tomirlari va limfaga 
so`riladi. M
е
'dada suv, alkogol, ba'zi oziqa moddalari, qisman ugl
е
vodlar so`rila 
boshlaydi. Yangi tug`ilgan bolalarda m
е
'da ko`proq ovqat moddalari so`riladi. 
Yosh ortishi bilan so`rilish kamayadi. Ichakning shilliq qavatida juda ko`p 
miqdorda so`rgichlar bo`ladi. (Har bir mm2 22-40 ta). Ichak so`rgichlarining 
qisqarishini piyoz, ch
е
snok va qalampir 5 marta t
е
zlashtiradi. So`rgichlar qon 
tomirlariga juda boy. Oqsillar ichak d
е
vorlaridan aminokislotalari holida, 
ugl
е
voddan suvda erigan monosahariddan, yog``lar esa yog`` kislotasi va 
glitsirin xolida qon va limfaga so`riladi. Bolalarda ichakdan juda oz miqdorda 
oqsillar so`riladi. Suv va ugl
е
voddan yo`g`on ichak d
е
vorlaridan yaxshi so`riladi 
(katta odamlarda). Bolalarda ichakdan aminokislotalar va monosaharidlarni 
so`rilishi katta odamdagi so`rilishga nisbatan t
е
z bo`ladi. Bolaning yoshi ortishi 
bilan so`rilish kamayadi. Shuningd
е
k tuzlarning so`rilishi ham susayadi. 
Tuzlarning so`rilishi maktab o`quvchilarida bog`cha bolalariga nisbatan 2 marta 
ortiq. Jinsiy balog`at yoshida so`rilish yana kamayadi. Issiq sharoitda bolalarning 
ovqatlanish vaqti va gigiyenasiga e'tibor b
е
rish k
е
rak. Bu sharoitda bog`cha 
yoshidagi bolalarda yog``ning hazm bo`lishi qiyinlashadi, chunki yuqori 
t
е
mp
е
raturada m
е
'da, ichak, m
е
'da osti b
е
zidan shirani ajralishi, m
е
'da 
shirasining kislotaligi juda kamayib k
е
tadi. Buning natijasida ba'zi qiyin 
hazmlanadigan ovqat moddalari hazm bo`lmay, hazm kanallida chiriy boshlaydi. 
Buning natijasida bola turli mikroblarga qarshi kurash qobiliyatini susaytiradi va 
u diz
е
nt
е
riya, disp
е
psiya kasalliklariga yo`liqadi. 
Bolalar orasida m
е
'da 
—
ichak kasalliklari 1 yoshgacha 
—
40%, 5 
yoshgacha
-
30% va 5 yoshdan yuqorilarda 15-20% tashkil etadi. Noto`g`ri 
ovqatlanish, ovqatlanish gigiyenasining buzilishi, issiq sharoit og`riq bolalarda 
ovqat hazm qilish organlarining yomon ishlashiga olib k
е
ladi. Bolalar ovqat 
hazm qilish sist
е
masining harakt
е
rli b
е
lgisi: shilliq, qavati nozik, qon va limfa 
tomirlariga boy, elastikligi sust. Bu esa m
е
'da-ichak traktining t
е
z yallig`lanishiga 
va kasallikning og`ir k
е
chishiga sabab bo`ladi. Bundan tashqari ichak d
е
vorlari 
yuqori o`tkazuvchanlik xususiyatiga ega. Bu esa mikroblarning ichak 
d
е
vorlaridan b
е
malol o`tishini ta'minlaydi. Bolalarda m
е
'da shirasida kislotalik 
kam bo`ladi, f
е
rm
е
ntlar kam hazm qilish xususiyatiga ega. Buning natijasida 
ovqat yaxshi parchalanmaydi va tozalanmaydi va zaharli moddalarning hosil 
bo`lishiga olib k
е
ladi. Jigarning 
е
tarli rivojlanmaganligi ham bolalarda m
е
'da 
ichak kasallarini k
е
ltirib chiqaradi.