|
Elektron resurslar.
-
1.
|
www.bilim.uz
|
-
|
OO‘MTV sayti
|
2.
|
www.ziyo.edu.uz
|
-
|
OO‘MTV sayti
|
3.
|
www.ziyo.net.uz
|
-
|
OO‘MTV sayti
|
4.
|
www.mintrud.uz
|
-
|
Mehnat vazirligi sayti.
|
5.
|
www.minzdrav.uz
|
-
|
Sog‘liqni saqlash vazirligi sayti.
|
6.
|
www.mchs.gov.uz
|
-
|
Favqulodda vaziyatlar vazirligi sayti.
|
7.
|
www.uznature.uz
|
-
|
Tabiatni muhofaza qilish Davlat qo‘mitasi sayti.
|
8.
|
www.standart.uz
|
-
|
Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi sayti.
|
9.
|
www.sgktn.uz
|
-
|
Yer qarini geologik o‘rganish, sanoatda, konchilikda va kommunal-maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat qilish davlat inspeksiyasi (Sanoatgeokontexnazorat) sayti.
|
10.
|
LexUz
|
-
|
O‘zbekiston Respublikasining Milliy qonunchilik bazasi.
|
“Hayot faoliyati xavfsizligi” fanidan mashg‘ulotlarning bo‘limlar, mavzular va soatlar bo‘yicha taqsimlanishi:
p
|
Фanning bo‘limi mavzulari
|
Soatlar
|
Jami soat
|
Ma’ruza
|
Amaliy mashg‘ulot
|
Mustaqil ta’lim
|
|
1.
|
Hаyot faoliyati xavfsizligining nazariy asoslari
|
20
|
6
|
6
|
8
|
|
2.
|
Favqulodda vaziyatlarda fuqaro muhofazasi
|
32
|
6
|
10
|
16
|
|
3.
|
Yong‘in xavfsizligi
|
14
|
2
|
4
|
8
|
|
4.
|
Favqulodda vaziyatlarda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish
|
12
|
2
|
2
|
8
|
|
|
Jami:
|
78
|
16
|
22
|
40
|
|
Asosiy qism: Fanning uslubiy jihatdan uzviy ketma-ketligi
Asosiy qismda (ma’ruza) fanning mavzulari mantiqiy ketma-ketlikda keltiriladi.
Har bir mavzuning mohiyati asosiy tushunchalar va tezislar orqali ochib beriladi. Bunda mavzu bo‘yicha talabalarga DTS asosida yetkazilishi zarur bo‘lgan bilim va ko‘nikmalar to‘la qamrab olinadi.
Asosiy qism sifatiga qo‘yiladigan talab mavzularning dolzarbligi, ularning ish beruvchilar talablari va ishlab chiqarish ehtiyojlariga mosligi, mamlakatimizda bo‘layotgan ijtimoiy-siyosiy va demokratik o‘zgarishlar, iqtisodiyotni erkinlashtirish, iqtisodiy-huquqiy va boshqa sohalardagi islohatlarning ustuvor masalalarini qamrab olishi hamda fan va texnologiyalarning so‘ngti yutuqlari e’tiborga olinishi tavsiya etiladi.
"Hayot faoliyati xavfsizligi" fanidan mashg’ulotlarning mavzular va soatlar bo’yicha taqsimlanishi:
T/r
|
Mavzular nomi
|
Auditoriya soatlari
|
|
Mustaqil ta’lim
|
jami
|
Shu jumladan:
|
Ma’ruza
|
Amaliy
|
1-bo’lim. Hayot faoliyati xavfsizligini nazariy asoslari
|
1.
|
Hayot faoliyati xavfsizligini ta’minlash asoslari
Hayot faoliyati xavfsizligining huquqiy va tashkiliy asoslari
|
6
|
2
|
2
|
|
2
|
2.
|
Sog’lom turmush tarsi asoslari va uning hayot faoliyati xavfsizligini ta’minlashdagi o’rni
Ishlab chiqarish jarayonlari sanitariyasi va gigiyenasi
|
8
|
2
|
2
|
|
4
|
3.
|
Texnika xavfsizligi asoslari
Elektr xavfsizligi asoslari
|
6
|
2
|
2
|
|
2
|
2-bo’lim. Favqulodda vaziyatlarda fuqarolar muhofazasi
|
4.
5.
|
Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning huquqiy asoslari. O’zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimi
Tabiiy ofatlar va ularning oqibatlari
Texnogen tusdagi ofatlar va ularning oqibatlari
|
8
|
2
|
2
|
|
4
|
6.
|
Radiatsion nurlanishlar, ularning xususiyatlari va inson organizmiga ta’siri
Ishlab chiqarishda zararli nurlanishlar, ularning xususiyatlari va inson organizmiga ta’siri
|
12
|
2
|
4
|
|
6
|
7.
|
Favqulodda vaziyatlar xavfi tug’ilganda va sodir bo’lganda aholiga habar berish va ularni xavfli hududlardan xavfsiz hududlarga ko’chirishni (evakuatsiya qilishni) tashkillashtirish, Shaxsiy himoya vositalari va ulardan foydalanish
Terrorizm va xalqaro terroristik tashkilotlar, Terrorizm va undan aholini muhofaza qilish
|
12
|
2
|
4
|
|
6
|
3-bo’lim. Yong’n xavfsizligi
|
|
|
8.
|
Yong‘in xavfsizligi. Yong’n va portlash
Yong’nga qarshi kurash
Yong’in sodir bo’lganda evakuatsiya rejimi va odamlarni evakuatsiya qilishning instruktsiyasini tuzish.
Yong’inni o’chirishning texnik vositalari. |
14
|
2
|
4
|
|
8
|
4- bo’lim. Favqulodda vaziyatlarda birinchi tibbiy yordam ko’rsatish
|
|
|
9.
|
Baxtsiz hodisalarda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish
Yurak-o’pka reanimatsiyasi (qayta jonlahtirish) o’tkazish qoidasi tartiblari
|
12
|
2
|
2
|
|
8
|
|
J a m I:
|
78
|
16
|
22
|
|
40
|
II. Asosiy qism
2.1. Nazariy (ma’ruza) mashg‘ulotlarning mavzulari, maqsadi va ularga ajratilgan soat
№
|
Mavzular mazmuni
|
Mashg‘ulotlar maqsadi
|
Ajratilgan soat
|
|
1.
|
Kirish. Hayot faoliyati xavfsizligini ta’minlash asoslari
Hayot faoliyati xavfsizligining huquqiy va tashkiliy asoslari
|
Kirish. Hayot faoliyati xavfsizligi haqida tushuncha. Hayot faoliyati xavfsizligi fanining maqsadi va vazifalari. Hayot faoliyati xavfsizligi fanining tarkibiy qismlari va ularning tekshirish obyektlari. Faoliyat xavfsizligini tahlil qilish. Hayot faoliyati xavfsizligining asosiy tushunchalari, ularning mazmuni. Xavflar, ularning tasnifi. Faoliyat xavfsizligini ta’minlash tamoyillari, uslublari. Texnosferada xavfsizlikni ta’minlash vositalari. "Inson - muhit" tizimida inson omili. Faoliyat xavfsizligini ta’minlashning ergonomika asoslari. Faoliyat xavfsizligi psixologiyasi. Hayot faoliyati xavfsizligining iqtisodiy jihatlarining pedagogik va psixologik xususiyatlarini o‘rgatish.
Hayot faoliyati xavfsizligining huquqiy asoslari, mazmuni. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha qabul qilingan asosiy qonunlar, standartlar, nizomlar, qoidalar va meyoriy hujjatlar tizimi. Faoliyat xavfsizligi qonun - qoidalarga amal qilinishini nazorat qilish tizimi, qoida va talablarni buzganda tortiladigan javobgarliklar. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini boshqarish tizimi, xavfsizlikni ta’minlashga oid tadbirlarini rejalashtirish, mablag‘ bilan ta’minlash. Ishlovchilarni faoliyat xavfsizligi talablariga amal qilishga o‘qitish tizimi. Ishlab chiqarishda faoliyat jarayoni vaqtida yuzaga keladigan jarohatlanishlar va kasb kasalliklari, ularning kelib chiqish sabablari, tahlil qilish, oldini olish tadbirlari, ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini o’rgatish.
|
2
|
|
2.
|
Sog’lom turmush tarzi asoslari va uning hayot faoliyati xavfsizligini ta’minlashdagi o’rni
Ishlab chiqarish jarayonlari sanitariyasi va gigiyenasi
|
Sog’lom turmush tarsi. Turmush tarzining kasallak prafilaktikasi bilan aloqasi. Harakat faolligini inson sog’ligi va faoliyatiga ta’siri. Zararli odatlardan saqlanish.
Inson mehnat faoliyatining fiziologik-gigiyenik asoslari. Inson mehnat faoliyatiga ta’sir etuvchi salbiy omillar, ularning turlari, mohiyati va himoyalanish usullari. Inson mehnat faoliyatining turlari, fiziologik ta’siri. Mehnatning fiziologik asoslari. Mehnat jarayonida ishlovchining ishlash qobilyatini pasayishi va zo‘riqishi. Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigiyenasi meyorlari, mazmuni. Texnosferada havo muhitining ko‘rsatkichlari, ularning mehnat faoliyatiga ta’siri, ishlab chiqarish mikroiqlimining gigiyenik meyorlari, ularning inson organizmiga ta’siri. Ishlab chiqarishda mu’tadil ob-havo sharoitini yaratish. Texnosfera havosi tarkibidagi ishlab chiqarish changlari va zaxarli moddalariing inson organizmiga salbiy ta’siri, ularga qarshi chora-tadbirlari to‘g‘risida ma’lumot berish
|
2
|
|
3.
|
Texnika xavfsizligi asoslari
|
Texnika xavfsizligi bo‘yicha me’yoriy xujjatlar. Obyektlarda texnika xavfsizligi ta’minlashni tashkillashtirish. Mehnat faoliyati jarayonida amal qilinishi zarur bo‘lgan xavfsizlik qoidalari. Ishlab chiqarish jarayoniga, asbob va uskunalarga, himoya vositalariga, bino va inshoatlarga nisbatan quyiladigan umumiy xavfsizlik talablari va me’zonlari. Mehnat xavfsizligini ta’minlovchi texnik vositalar. Mehnat xavfsizligiga doir yo‘l-yo‘riq o‘tkazish va xavfsiz ishlash usullariga o‘qitish.
|
2
|
|
3.
|
Elektr xavfsizligi asoslari
|
Elektr xavfsizligi tushunchasi. Elektr tokining inson organizmiga ta’siri va ularning turlari. Elektr tokidan jarohatlanishning asosiy sabablari ularni oldini olishga qaratilgan chora tadbirlar. Elektr qurilmalarida qo‘llaniladigan muhofaza vositalari. Elektr toki bilan ishlaganda qo‘llaniladigan umumiy va shaxsiy himoya vositalari. Elektr toki ta’siriga tushgan kishiga birinchi yordam ko‘rsatish.
|
|
|
4.
|
Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning huquqiy asoslari. O’zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimi
Tabiiy ofatlar va ularning oqibatlari
Texnogen tusdagi ofatlar va ularning oqibatlari
|
O‘zbekiston Respublikasida favqulodda vaziyatlar vazirligini tashkil etilishi. Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi Qonunlari, Vazirlar Mahkamasining Qarorlari va boshqa me’yoriy hujjatlar mazmun mohiyati.
O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimi (FVDT) tashkiliy strukturasi, boshqaruv organlari, asosiy vazifalari, kuch va vositalari, rejimlari.
O‘zbekistan Respublikasi Vazirlar Mahkamasinish 1998 yil 27 oktabrdagi "Texnogen, tabiiy va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlarning tasnifi to‘g‘risida”gi 455-son qarorining mohiyati. Yer silkinishi va surilishi, tuproq, qor ko‘chkilari, suv toshqini, kuchli shamollar, qurg‘oqchilik va sel hodisasi ofatlari, ularning kelib chiqish sabablari, xususiyatlari, keltiradigai talofatlari va har bir katastrofik uchoqda olib boriladigan chora-tadbirlari to’g’risida ma’lumotlar berish.
Katta hududlarda portlash, yong’in, radioaktiv, ximiyaviy va biologik zararlanishlarni hamda insonlar hayotiga xavf solib, guruhli o’limlarga olib keluvchi, ishlab chiqarish jarayonining keskin ishdan chiqishi bilan kechadigan hodisalar, ya’ni mashina va mexanizmlarni qo’qqisdan, kutilmaganda foydalanish davrida ishdan chiqib avariya hamda halokatlarga olib kelishi texnogen halokatlar to’g’risida ma’lumotlar berish.
|
2
|
|
5.
|
Radiatsion nurlanishlar, ularning xususiyatlari va inson organizmiga ta’siri
Ishlab chiqarishda zararli nurlanishlar, ularning xususiyatlari va inson organizmiga ta’siri. Elektromagnit maydon ta’siri.
|
Radiatsion nurlanishlar, ularning xususiyatlari va inson organizmiga ta’siri,vazifasi va ularga qo‘yiladigan talablar. Joylarda dozimetrik, kimyoviy va biologik nazoratlarni tashkillashtirish. Radiatsion, dozimetrik nazorat va kimyoviy razvedka asboblarini ishga tayyorlash Yadroviy, kimyoviy, biologik qurollar va ularning ta’sir etish omillari
Ultra va infranurlanishlarning inson organizmiga ta’siri. Yuzaga kelish manbalari va sabablari. Himoyalanish vasitalari. Ishlab chiqarishda zararli nurlanishlar, ularning xususiyatlari va inson organizmiga ta’siri.Elektromagnit maydon ta’siri. Ularni tavsiflash va meyorlash.
|
2
|
|
6.
|
Favqulodda vaziyatlar xavfi tug’ilganda va sodir bo’lganda aholiga habar berish va ularni xavfli hududlardan xavfsiz hududlarga ko’chirishni (evakuatsiya qilishni) tashkillashtirish, Shaxsiy himoya vositalari va ulardan foydalanish
Terrorizm va xalqaro terroristik tashkilotlar
Terrorizm va undan aholini muhofaza qilish
|
Aloqa va xabar berish xizmatini tashkil etish, uning kuch va vositalari. Aloqa va xabar berish tizimining asosiy vazifalari. Xabar berish signallari va ularga binoan aholining harakati. Evakuatsiya tavsifi va turlari. Evakuatsiya organlari, ularning tuzilishi va ishlash tartibi. Aholi evakuatsiyasini rejalashtirish va o‘tkazishni ta’minlash. Nafas olish organlarini ximoyalovchi vositalar. Terini ximoyalovchi vositalar.
Shaxsiy tibbiy va zararsizlantirish vositalari. Sanoatda va xizmat ko‘rsatish sohalarida qo‘llaniladigan shaxsiy muhofaza vositalari.
Terrorizm tushunchasi, terroristik guruh, tashkilotlar. Terrorchilik harakatlarini amalga oshirish usullari va vositalari uning salbiy illatlari va amalga oshirish uslublari. Halqaro terrorizm va unga qarshi olib boriladigan harakatlar haqida tushuncha berish. Terrorizm tushunchasi,. Terrorizmning iqtisodiyot tarmoqlari va aholi uchun xavfli xususiyatlari.
O‘zbekiston Respublikasining 2000 yil 31 avgustdagi “Terrorizmga qarshi kurash to‘g‘risida”gi qonunning mazmun-mohiyati. Davlat organlarining terrorizmga qarshi kurash sohasidagi vakolatlari. Terrorizm bilan bog‘liq favqulodda vaziyatlarda aholining harakati.
|
2
|
|
|
|
|
7.
|
Yong‘in xavfsizligi. Yong’n va portlash
Yong‘inga qarshi kurash
|
O‘zbekiston Respublikasining 2009 yil 30 sentabrdagi “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi qonunning mazmun-mohiyati.Yong‘in ofati, uning kelib chiqish sabablari, omillari, turlari, yonish fazalari va ularning xususiyatlari. Iqtisodiyot tarmoqlari binolari, inshootlari va qurilish materiallarining yong‘inga qarshi bardoshlilik darajalari. Yong‘in ofatida inshootlardagi fuqarolarni evakuatsiya qilish tartibi, yong‘inga qarshi to‘siqlar, xususiyatlari, yong‘in darakchilari va aloqa tizimi. Portlash hodisasi, uning xususiyatlari, unga qarshi chora-tadbirlar. Portlashning salbiy ta’sirlari.
Yong‘inga qarshi kurashish xizmati. Yong‘inga qarshi texnik vositalar. Yong‘inni o‘chirish usullari va vositalari, xususiyatlari va ularga qo‘yiladigan talablar. Yong‘in ofatida inshootlardagi fuqarolarni evakuatsiya qilish tartibi, yong‘inga qarshi to‘siqlar, yong‘in darakchilari va aloqa tizimi
|
2
|
|
|
8.
|
Baxtsiz hodisalarda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish
|
Respublikada halokatlar tibbiy xizmatining tashkil etilishi va uning asosiy vazifalari. Jabrlanganlarga birlamchi tibbiy yordam ko‘rsatishning tartib va qoidalari. Yurak-o‘pka reanimatsiyasi (qayta jonlantirish)ni o‘tkazish qoidasi. Tomirlardan qon ketishi, turlari, vaqtincha to‘xtatish usullari. Suyak singanda ko‘rsatiladigan birlamchi tibbiy yordam. Uzoq vaqt bosilish sindromida jarohatlanganlarga ko‘rsatiladigan birlamchi tibbiy yordam. Suvga cho‘kkan odamga, muzlagan, elektr toki o‘rgan insonlarga tibbiy yordam ko‘rsatish. Tabiiy ofat, avariya va katastrofalarda jabrlanganlarni tibbiy saralash (triaj) qoidalari. Jabrlanganlarni transportirovka qilishda yordam ko‘rsatishni o’rgatish.
|
2
|
|
|
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
