O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti biologiya kafedrasi

Интернет сайтлари 
 
www.gbif.org
 (Global Biodiversity Information Facility) 
www.mappinglife.org
 (Map of Life) 
www.iucnredlist.org
 (The IUCN Red List of Threatened species) 
www.plantlife.org.uk
 (Plantlife: Important Plants Areas) 
www.flora.uz
 

---

 
154 
www.ziyonet.uz
 
www.naukaran.ru
   
www.rusplant.ru
          
 
5.3 BOTANIKA: O’SIMLIKLAR ANATOMIYASI VA MORFOLOGIYASI 
FANIDAN TARQATMA MATERIALLAR 
 
“TOIFALI JADVAL TUZISH” METODI 
Changlanish usullari 
Anemofiliya 
Gidrofiliya 
Entomofiliya 
O’rtacha 
iqlimli 
o’rmon 
zonalarida 
deyarlik 
20% 
o’simliklar 
(anemos- 
shamol)-shamol 
bilan 
changlanuvchilar hisob- 
lanadi. 
Anemofillarga 
bug’doydoshlar vakilari, iloq, 
qoqio’tdoshlar, 
shuvoqlar, 
kanop,  qichitqi  o’t,  chinor, 
qayin,  yong’oq,  eman,  tut  va 
boshqa  ko’pgina  daraxtlar 
kiradi.  Bu  o’simliklarning 
gullari  mayda,  ko’rimsiz, 
yalong’och 
yoki 
kosachabargli, 
hidsiz, 
changlari  juda  mayda,  ko’p 
sonli,  gullari  ko’pincha  bir 
jinsli bo’ladi.  
 
 
Suvda  o’sgan  o’simliklar 
uchun  suv,  changlatuvchi 
vosita  bo’lib  hisoblanadi. 
Masalan:  shohbarg,  suv  o’ti, 
nayada 
va 
boshqalar. 
Urug’chi 
guli 
changchi 
gulidan  pastda  joylashgan 
o’simliklarda,  chang  suvdan 
og’ir bo’lganligi- 
dan,  sekin  pastga  tushganda 
tasodifan 
urug’chi 
tumshug’iga 
tushib 
changlanish  vujudga  kelishi 
mumkin (Kanada ellodeyasi).  
O’simliklar 
chetdan 
hasharotlar 
yordamida 
changlansa 
entomofiliya 
deyiladi. 
Entomofil 
o’simliklarning  kosacha  va 
tojbarglari  och  ranglarda  va 
gullari 
yirik 
-Rafflesia 
arnoldii    ko’knoridoshlar, 
lola- 
doshlar gullarning hid- 
lari  yaxshi  bo’ladi.  Ba’zi 
o’simliklarning  gullari  sassiq 
hid 
chiqaradi. 
Unday 
gullarning 
o’ziga 
xos 
hasharotlari  bo’ladi.  Ba’zi 
hasharotlar 
gulga 
nektar 
emas,  chang  uchun  keladi: 
na’matakda.  Chang  tarkibida 
15-30%  gacha  oqsil  bo’ladi, 
hasharotlar  uchun  to’yimli 
ovqat hisoblanadi.