O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiyot

Suyaklarning o'sishi va rivojlanishi.
Ona qornidagi hayot davrida 
suyaklar tog'ay to'qimasidan hosil bo'ladi. Tog'ay to'qimasining suyak 
to'qimasiga aylanishi asta-sekin, 7-8 haftaligidan boshlanadi. Tug'ilish vaqtiga 
kelib suyaklarda hali tog'ay qismlar ko'p bo'ladi. Uzun naysimon suyaklarning 

---

82 
uchi uzoq vaqtgacha tog'ayligicha qoladi va ko'pgina suyaklarda 
suyaklanishning ayrim markazlari o'rtasida tog'aydan iborat qismlar bo'ladi. Ichki 
sekresiya bezlari funksiyasi pasayganda, vitaminlar va ayniqsa D vitamin 
yetishmaganda suyaklanish kechiqadi va qalqonsimon bez, buyrak usti bezlari 
qobig'ining funksiyasi oshganda tezlashadi. 
Yangi tug'ilgan bolaning naysimon suyaklarida qon tomirlarga boy qizil 
ko'mik bo'lib, unda qon hosil bo'ladi. Olti oylikdan boshlab 
ё
g' to'qimasiga 
aylana boshlaydi. 12-13 yoshlarga kelib bu almashinish deyarli tugallanadi. 
Yangi tug'ilgan bolaning bo'yi o'rtacha 50 sm bo'ladi. Bir yoshgacha u har oyda 2 
sm dan o'sib boradi. Birinchi yil oxiriga kelib bo'yi 74-75 sm gacha yetadi. Undan keyin 
har yili uning o'sishi 5-7 sm ni tashkil qiladi. Bolalikning ayrim davrlarida bo'yga o'sish 
tezlashadi. Suyaklarning o'sishi murakkab jarayon bo'lib, bunda suyak moddalarini 
sintezlovchi hujayralar (osteoblastlar) va yemiruvchi hujayralar (osteoklastlar) 
baravariga ishtirok etadi. Bolalar suyagida osteoblastlar ko'p bo'lib, ular o'sishning 
tezlashishini ta'minlaydi. Jismoniy mashqlar va mehnat suyaklarning rivojlanishiga 
katta ta'sir ko'rsatadi.