6.2. Chervyakli tish kesish frezasi
Asboblar orasida silindirik tishlarni kesish uchun eng ko’p tarqalgani,
chervakli qirqish frezalaridir. Bunga sabab, yuqori tish kesish jarayonining
unimdorligi, shuningdek, cherviyakli tishkesish frezalarning universalligini: bir
modulli frezada to’g’ritishli va qiyatishlarni tashqi ishlashida o’ng va yon
yo’nalishdagi tishlarni kesish mumkin.
Chervekli frezaning o’ziga chervuyak bo’lib, u ariqcha bilan terminlangan.
U qirindi ariqchasini kesadi (o’qli yoki vinimli) va tishlar hosil bo’lgan o’ngi orqa
burchak beradi. Cherviakli tishkesar frezaning o’ziga cherviak bo’lib, u ariqcha
bilan terminlangan. U qirindi ariqchasini kesadi (o’qli yoki vinimli ) va tishlar
183
hosil bo’lganda unga orqa burchagi beradi. Chervyakli tishkesar frezaning
konstruksiyasi 6.4-rasmda ko’rsatilgan.
6.4-rasm.
Chervyak, chervyakli freza asosiga qo’yilgan bo’lib, bazavoy yoki asosiy
deb nomlanadi. Chervyakli frezaning profillashning mohiyati shundaki, kesivchi
qirozga frezaning tishlari, chervyakli o’ramlariga aniq mos kelishini ta’minlash
kiradi. Chervyakli frezaning asosiy chervyak turlari evolyente (a), arximedli (b) va
konvalyutli (v) klassida koniselangi (6.4-rasm). Birinchi o’qdagi odatdagi kesimda
egri chizigli profilga ega bo’ladi, ikkinchisi esa – o’qli kesimda to’g’ri chiziqli
trapetsiyasimon profilga, uchinchi – odatdagi kesimda shunga o’xshash profilga
ega bo’lib o’ramlar yoki chervyakni orqasidagi o’ramlarga to’g’ri keladi.
Konstruksiyasi bo’yicha chervyakni frezalar o’rnatma va quyruqli, yaxlit va
yig’ma, o’ramlar o’ng va chap yo’nalishga, bir kirishli va ko’p kirishli turlarga
184
bo’linadi. Frezalash jarayonida chervyakli freza va zagatovka, chervyak ilashishi
ko’rinishida bo’ladi, shu yerda chervyak rolini chervyali freza o’ynaydi (6.5-rasm).
Uzatish nisbati kinimatikasiga, freza va g’ildirakni o’zaro aylanishiga I = Z
10
/Z ga
teng. Bu yerda Z
10
– chervyakli frezali tishlar soni, Z – kesiladigan tishlar soni.
6.5-rasm.
Ommaviy va yirik seriyali ishlab chiqarishda chervyakli frezalar yig’ma
konstruksiyasi qilib tayyorlanadi va rasm4.30 ga yigma konstrukiyali bir turi
ko’rsatilgan. Frezaning qator parametrlari konstruktiv tanlab olinib boshqa
parametrlari hisoblash yo’li bilan olinadi.
Konstruktiv parametrlar soniga frezaning tashqi diametri d
ao
, o’tkazish
teshigi diametri d
o p r
, freza uzunligi, vintli qirqishning kirishi Z
10
kiradi. Frezaning
tashqi diametri d
a o
katta bo’lsa, freza o’ramlari ko’tarilsa, burchagi shunga kam
bo’ladi, kesuvchi tishlar soni ko’p frezaning profilasi yengil keladi, ishlov berilgan
yuzaning aniqligi va g’adir-budurligi yaxshilanadi.
185
6.6-rasm.
Shuning uchun toza ishlov berishdagi chervyakli frezalarda d
aO
, nisbatan
katta qilib olinadi.
Frezaning uzunligi hisoblab topilgan uzunligi kattaligidan kichik bo’lishi
kerak.
Yuqorida
ko’rsatilgan
konstruktiv
parametrlarni
kerak
bo’lgan
standartlardan tanlab olish mumkin
Do'stlaringiz bilan baham: |