O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi sog`liqni saqlash vazirligi toshkеnt farmatsеvtika instituti

Geografik tarqalishi. 
O'simlik, asosan, O'rta Osiyo (Jung'or Olatog'i, Tyan-Shan, 
Pomir-Oloy)da tarqalgan. U tog' etaklaridan tog'larning o'rta qismigacha bo'lgan 
shag'alli-toshli qoyalarda, daryolar qirg'oqlarida, qisman ekilmay qolgan va boshqa 
yer-larda o'sadi. O'zbekistonda Toshkent, Farg'ona, Andijon, Samar-qand, Buxoro va 
Surxondaryo viloyatlarida uchraydi. 
Mahsulot tayyorlash. 
O'simlik gullagan vaqtida gul to'plamlari qirqib olinadi va soya 
yerda quritiladi. 
Mahsulotning tashqi 
ko'rinishi. Tayyor mahsulot qalqonsimon gulto'plamining 
ayrim bo'laklari va 1 sm dan uzun bo'lmagan bandli savatchalardan tashkil topgan. 
Savatchalar mayda (diametri 3-5 mm), ko'p gulli (hamma gullari sariq, naychasimon), 
yarim shar ko'rinishida. Naychasimon o'rama bargi uch qator. Mahsulot hidi o'ziga 
xos, mazasi — xushbo'y, achchiq. 

---

150 
Kimyoviy tarkibi. 
Mahsulot tarkibida 0,4 foiz efir moyi, flavonoidlar (kversetin, 
izokversitrin, rutin va boshqalar), seskviter-pen laktonlar (xanfillin va artekalin), 
kumarinlar (umbellferon, gerniarin), karotinoidlar, vitamin C, shilliq, oshlovchi va 
boshqa moddalar bor. 
Mahsulot efir moyi tarkibida 10,57 foizgacha xamazulen, 14,18 foizgacha kamfora, 
borneol, mirtsen, a- va p-pinenlar, limonen, a- va p-terpinolenlar, kariofillen, a-tuyen, 
fellandren, linalool, tuyil spirti va boshqa terpenlar bo'ladi. 
Ishlatilishi.
Mahsulot mikroblarga, ichaklar spazmi, allergiya va yallig'lanishga qarshi 
hamda tinchlantiruvchi ta'sirga ega. Shuning uchun uni dorivor preparatlari me'da-
ichak va og'iz bo'shlig'i kasalliklarini davolashda antiseptik va spazmolitik hamda 
yallig'lanishga qarshi dori sifatida ishlatishga O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash 
vazirligi ruxsat berdi.