O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi sirdaryo viloyati kasbiy ta’limni rivojlantirish va

Alyuminiy ishlab chiqarish.

Tabiatda metallar ichida eng ko‘p tarqalgan alyuminiy bo‘lib, uning er qobig‘idagi umumiy miqdori 7.45 %. Alyuminiy erkin holda uchramaydi, chunki u ximik aktiv metal bo‘lib, tog‘ jinslari tarkibida oksidlar holida Al₂O₃ va Al(ON)₃ holida o‘chraydi.

Alyuminiy kumushsimon oq rangdagi engil metal, solishtirma og‘irligi 2.7 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 658 ⁰S, qaynash temperaturasi 180⁰S

Alyuminiy korroziyaga birmuncha chidamli, chunki uning sirtida hosil buluvchi Al₂O₃ o‘zining ostki qatlamini oksidlanishdan saqlaydi. Konlari Uralda, Leningrad obl, O‘rta-Osiyo respublikalarida va boshqa joylarda.

Asosiy alyuminiy rudalariga: boksit, kaoluanit, nefelin va boshqalar.

Boksitlar tarkibida 30-57% Al₂O₃; 17-35 % Fe₂O₃ va 3-13 % SiO₂; 2-4-TiO₂; 3% gacha SaO va 10-12% N₂O

Kaolin (Al₂O₃*2SiO₃*2N₂O) tarkibida 37-40 % Al₂O₃

Alunitlar tarkibida 20-21% Al₂O₃; 37-42 % SiO₂; 4-5 % Fe₂O₃. Alyuminiyni metallurgiya usulida olib bo‘lmaydi. CHunki Al₂O₃ ni erish temperaturasi 2200 ⁰S, kislorod bilan tezda birikib qoladi. Alyuminiy olish texnologiyasi ikki etapdan iborat bo‘lib:

1. 
   Alyuminiy rudalaridan toza alyuminiy oksidini olish
   
2. 
   Alyuminiy oksidlaridan toza alyuminiy ajratib olish.