O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

ikkinchi boskich 
1994-1995 yillarga to'g'ri keldi. 
Bu bosqichda ko'plab o'rta va yirik korxonalar hissadorlik jamiyatlariga aylantirildi hamda ularning 
aksiyalari respublika qimmatbaho qog'ozlar bozorining asosini tashkil etdi. Davlat mulkining 
hissadorlikka aylantirilishi bilan bir qatorda kichik xususiy biznes korxonalari qizg'in tashkil 
qilindi. 
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarishning va xususiylashtirshning bu bosqichda ochiq turdagi 
xissadorlik jamiyatlarini vujudga keltirish, davlat mulkini tanlov asosida hamda «kim oshdi» 
savdosida sotish amaliyotta joriy qilindi. Ko'chmas mulk va qimmatli qog'ozlar bozorining yangi 
muassasalari barpo etildi. 
Davlat mulkini xususiylashtirish boshlangan davrdan 1994 yil oxirigacha 54 mingga yaqin 

---

korxona va obyekt davlat tasarufidan chiqarildi. Shulardan 18.4 mingtasi xususiy, 26.1 mingtasi 
hissadorlik, 8.7 minggasi jamoa mulkiga o'tdi, 66 tasi ijara korxonalariga aylandi. 
Keyingi yshsharda, Resiublikada korxonalarniig mulkchilik shakllari bo'yicha tarkibining 
o'zgarishi quyidagi ma'lumotlar bilan xarakterlanadi. 
3-jadval 
Respublikada korxonalarning mulkchilik shakllari bo'yicha tarkibi
(Umumiy soniga nisbatan % hisobida), yil boshida 
1997
1998
1999
Davlat korxonalari
15,6
12,1
11,2
Xususiy korxonalar
44,1
46.2
45,1
Jamoa korxonalari
37,0
38,8
40,3
Qo'shma korxonalar
2,0
2,0
1,9
Boshqa korxonalar
1,3
0,9
1,5
Jami nodavlat korxonalar
84,4
87,9
88,8
Jami korxonalar
100,0
100,0
100,0
1999 yil boshida 188,1 mingta korxonalarning 11,2 foizini (241 ming) davlat korxonalari, 
88,8 foizini (167 ming) nodavlat, shundan 45,1 foizini (75,3 mnng) xususiy korxonalar tashkil 
qilgan. 
1998 yil natijalariga ko'ra Respublika yalpi ichki mahsulotining 64,5%, sanoat mahsuloti 
hajmining 64,1%, yalpi qishloq xo'jalik mahsulotining 98,7%, qurilish ishlari hajmining 77,1%, 
chakana tovar aylanmasining 95,3%, aholita pulli xizmat ko'rsatishning 51,6% va iqtisodiyotda 
band bo'lganlar sonining 74,2% nodavlat korxonalar ulushiga to'g'ri kelgan. 
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishdan keladigan samara ikki yoqlama 
xarakterga ega. Bir tomondan, u aholining bo'sh turgan mablag'larini o'ziga jalb qilib, ularning 
bozorga tazqiyini pasaytiradi. Ikkinchi tomondan, yangi mablag'larni ishlab chiqarishga jalb etish 
va tovar ishlab chiqaruvchilar o'rtasida raqobatni yuzaga keltirish uchun sharoit yaratadi. Bu yerda 
shuni ta'kidlash lozimki, xususiylashtirish iqtisodiyotning davlatga qarashli bo'lmagan sektorini 
shakllantirishning yagona yo'li emas. Tashabbuskorlik asosida yakka tartibdagi xususiy 
mulkchilikka asoslangan, shuningdek, turli xil kooperativlar, shirkatlar, ma'suliyati cheklangan 
jamiyatlar ko'rinishidagi kichik va o'rta korxonalarni tashkil qilish — ikkinchi qudratli jarayon 
hisoblanadi. 
Qiyosan yirik korxonalarni xususiylashtirishni ko'zda tutuvchi