O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

ishlab chiqarish 
jarayonidir. 
Chunki hamma tovar va xizmatlar xuddi shu bosqichda yaratiladi. Agar ishlab 
chiqarilmasa, taqsimlanadigan, ayirboshlanadigan va nihoyat, iste'mol qilinadigan narsalar 
bo'lmaydi (ishlab chiqarish nima va qanday sodir bo'lishi haqida keyingi mavzuda so'z boradi). 
 
Ikkinchi muhim faza esa taqsimot jarayonidir. 
Bu bosqichda, eng avvalo, ishlab 
chiqarish vositalari kapital va ishchi kuchi, tovar va xizmatlarning alohida turlari, ishlab 
chiqaruvchi tarmoqlar, sohalar, xududlar va nihoyat, korxonalar o'rtasida taqsimlanadi. Undan 
tashqari, ishlab chiqarish natijasi bo'lgan tovar va xizmatlar, ularning pul holidagi ko'rinishi bo'lgan 

---

daromadlar ham taqsimlanadi. Bunda ishlab chiqarish qanchalik rivojlangan bo'lsa taqsimlanadigan 
tovar va xizmatlar hajmi, binobarin daromadlar hajmi ham shuncha katta bo'ladi hamda daromadlar 
kishilarning qilgan mehnatining miqdori va sifatiga yoki qo'shgan kapitalining (pul, ishlab chiqarish 
vositalarining) miqdoriga qarab ular o'rtasida taqsimlanadi. Taqsimot qancha adolatli va to'g'ri 
bo'lsa, ishlab chiqarishning yuksalipshga shuncha ijobiy ta'sir ko'rsatadi, uni rag'batlantiradi yoki 
aksincha. 
 
Ayirboshlash jarayoni — iqtisodiyotning muhim fazasidir. 
Mehnat taqsimoti oqibatida 
ayrim guruh kishilar tovar va xizmatlarning ba'zi turlarini ishlab chiqarishga, yetkazib berishga 
ixtisoslashadilar, ayrim guruxdari esa boshqa turdagi tovarlarni ishlab chiqarish, yetkazib berish 
bo'yicha ixtisoslashadilar. Har bir tovar turini ishlab chiqaruvchi o'z tovarini sotib, o'ziga kerakli 
bo'lgan boshqa tovar yoki xizmatlarni sotib oladi. Natijada turli xil yo'nalishdagi ishlab 
chiqaruvchilar yoki xizmat ko'rsatuvchilar o'rtasida iqgisodiy aloqa — ayirboshlash, pul orqali oldi-
sotdi sodir bo'ladi.