O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

Iqtisodiy o'sish ko'rsatkichlari 
ancha aniq natija beradi, (chunki ular inflatsiya ta'siriga 
berilmaydi), lekin unversal emas (iqtisodiy o'sish sur'atlarini hisoblashda har xil ne'matlar ishlab 
chiqarishni umumiy ko'rsatkichga keltirish qiyin). Qiymat ko'rsatkichlar keng qo'llaniladi, ammo 
har doim ham uni inflatsiyadan to'liq «tozalash» mumkin bo'lavermaydi. Shu sababli iqtisodiy 
o'sish sur'atlari qiyosiy yoki doimiy narxlarda hisoblanadi. 
Makroiqgnsodiy darajada iqtisodii o'sishnivg asosiy qiymat ko'rsatkichlari quyidagilar 
hisoblanadi:
YAMM (SMM) yoki milliy daromad hajmining real ko'payishi; 
YAMM (SMM) yoki milliy daromadning aholi jon bosh xisobiga o'sishi; 
YAMM (SMM) yoki milliy daromadning iqtisodiy resurs xarajatlari birligi hisobiga ortishi; 
Iqtisodiy o'sishni aniqlashda har uchala ko'rsatkichdan ham foydalanish mumkin, lekin 
ularning ahamiyati turlicha. 
Masalan: agar diqqat markazida iqtisodiy potensial muammosi tursa, birinchi ko'rsatkichdan 
aniqiash ko'proq mos keladi Alohida mamlakat va regionlardagi aholini turmush darajasini 
taqqoslashda, ko'proq ikkinchi ko'rsatkichdan foydalaniladi. Iqtisodiy samaradorlikni baholashda 
uchinchi ko'rsatkichga ustivorlik beriladi. 
Odatda iqtisodiy o'sish % (foiz) da o'sishning yillik sur'ati sifatida aniqlanadi. Masalan, agar 
o'tgan yili real YAMM 60 mlr. so'mni va joriy yilda 70 mlr. so'mni tashkil qilgan bo'lsa o'sish 
sur'atini joriy yildagi real YAMM hajmiga bo'lish yo'li bilan aniqlash mumkin. Bu holda o'sish 
sur'ati 16 
6% 
ni (70/60*100) tashkil qiladi. 
Iqtisodiy o'sishning alohida tomonlarini xarakterlovchi 
ko'rsatkichlari ham mavjud 
bo'lib, ulardan asosiylari ishlab chiqaruvchi kuchlar rivojlanish darajasi, mehnat unumdorligi va ish 
vaqtini tejash, shaxsiy daromad va foyda massalasi, milliy iqtisodiyotning tarmoq tuzilishi kabilar 
hisoblanadi. 
Ishlab chiqaruvchi kuchlar darajasi quyidagi ko'rsatkichlar bilan xarakterlanadi: 
a) ishlab chiqarish vositalarining rivojlanshp darajasi, ya'ni uning unumdorligi. 
b) xodimning malakasi va tayyorgarlik darajasi. 

---

v) ishlab chiqarishning moddiy va shaxsiy omili o'rtasidagi nisbat. 
g) mehnat taqsimoti, ishlab chiqarishning tashkil etilip ixtisoslashtirilishi va kooperatsiyasi. 
Iqtisodiy o'sishning jahon amaliyotida qo'llaniladigan boshqa ko'rsatkichi iqtisodiyotning 
tarmoq tuzilishi hisoblanadi. U tarmoqdar bo'yicha hisoblab chiqilgan YAMM ko'rsatkichi asosida 
taxdil qilinadi. Bunda xalq xo'jaligining yirik sohalari, moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish 
tarmoqlari o'rtasidagi nisbat ham o'rganiladi.