O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi

 

 

Ichki suvlari 

Afrika  yillik  oqimning  umumiy  xajmiga  ko‘ra  (5400  km

3

)  Yevrosiyo  va 

Janubiy Amerikadan keyin uchinchi o‘rinda turadi. Materikning Atlantika va Hind 

okeani havzalari o‘rtasidagi bosh suvayirg‘ich uning balandroq ko‘tarilgan sharqiy 

qismidan  o‘tadi.  Shuning  uchun  Afrikaning  51%  maydoni  Atlantika  okeani 

havzasiga,  18%  maydoni  Hind  okeani  havzasiga  va  qolgan  31%  maydoni  ichki 

oqim havzasiga qaraydi. 

Afrikada turli xil kattalikka ega bo‘lgan daryolar keng tarqalgan. Ammo ular 

materik  hududida  juda  notekis  taqsimlangan.  Materikning  ekvatorial  va 

subekvatorial iqlim mintaqalarida daryolar va daryo shahobchalari nihoyatda qalin. 

Tropik  iqlim  mintaqalarining  Sahroi  Kabir  va  Kalahari  cho‘llarida  esa  daryolar 

juda  kam.  Bu  yerlarda  daryolarning  quruq  o‘zanlari-vodiylar  uchraydi.  Ular 

kamdan-kam  bo‘ladigan  jala  yomg‘irlardan  keyin  suvga  to‘ladi.  Binobarin, 

daryolar  va  ularning  shahobchalarini  notekis  taqsimlanishi  asosan  relefga  va 

iqlimga bog‘liq. 

Materik daryolari va ko‘llari asosan yomg‘ir suvidan to‘yinadi. Daryolarning 

to‘yinishida qor va muzlarning roli nohoyat darajada oz. Daryolarning suv rejimi, 

maksimal va minimal suv sarfining kuzatilishi yomg‘irli va quruq fasllarga bog‘liq. 

Ekvatorial va subekvatorial iqlim mintaqalaridagi daryolarning suv sarfi yil bo‘yi 

deyarli  bir  me’yorda  davom  etadi.  Bu  yerda  daryolarning  minimal  suv  sarfi 

sezilmaydi. Biroq, zenit yomg‘irlari bilan bog‘liq bo‘lgan maksimal suv sarfining 

ikki davri yaqqol ifodalangan. Yoz va qish fasllarida maksimal hamda minimal suv 

sarfi kuzatiladigan oblastlar oralig‘ida doimiy oqimdan mahrum bo‘lgan va katta-

katta  maydonlarni  egallab  yotgan  o‘lkalar  joylashgan.  Bundam  o‘lkalarga  Sahroi 

Kabir  va  Kalahari  botig‘ining  aksariyat  qismi  qaraydi.  Bir  qancha  iqlim 

mintaqalaridan oqib o‘tadigan daryolar murakkab rejimga ega. 

Afrika daryolarida sharsharalar va ostonalar ko‘p uchraydi, shu sababli hatto 

yirik  daryolarda  ham  kema  boshdan  oyoq  qatnay  olmaydi.  Lekin  ular  juda  katta 

gidroengergiya zahirasiga ega.