O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi

Subtropik  mintaqa.  Subtropik  iqlim  mintaqasi  materikning  g‘arbidagi 

Pireney yarim orolidan to Tinch okean sohiligacha bo‘lgan polosani egallab yotadi. 

Yozda tropik havo va qishda mo‘’tadil kenglik havo massalari hukmronlik qiladi. 

Yozda  tropik  havo  ta’sirida  harorat  30°S,  35°S  gacha  ko‘tariladi,  havo  ochiq 

bo‘ladi,  yomg‘ir  juda  kam  tushadi.  O‘rta  dengiz  sohillarida  -  Pireney,  Apennin, 

Bolqon yarim orollarida va orollarda qish juda iliq bo‘ladi, yomg‘ir tez-tez yog‘ib 

turadi, havoning o‘rtacha harorati hamma joyda 0°S dan yuqori. Ayrim paytlarda 

sovuq  tushib  harorag  -8°,-10°S  gacha  pasayishi  mumkin.  Yomg‘irni  Atlantika 

okeanidan  esadigan  g‘arbiy  nam  shamollar  keltiradi.  Bu  subtropik  iqlim 

mintaqasining  o‘rta  dengiz  bo‘yi  iqlimidir.  Shuning  uchun  o‘simliklar 

vegetatsiyasi yil davomida to‘xtamaydi. 

G‘arbdan  sharqqa  materik  ichkarisi  tomon  borgan  sari  havoniig  namligi 

kamayib, kontinentalligi orta boradi. Natijada subtropik mintakaning o‘rta qismida 

joylashgan  Old  Osiyo  (Kichik  Osiyo,  Armaniston  va  Eron)  tog‘liklarida, 

Mesopatamiyada,  O‘rta  Osiyoning  janubida  subtropik  kontinental  iqlim  tarkib 

topadi. Bu yerda yoz juda issiq va quruq, qish esa ancha sovuk bo‘ladi. Harorat  -

8°,-9°S gacha pasayadi. Yog‘ingarchilik kam, 100-150 mm atrofida yog‘adi. Shu 

mintaqada  joylashgan  Tibet  tog‘ligi  uchun  kam  qorli  sovuq  qish  va  yozi  salqin 

baland tog‘ subtropik cho‘l iqlimi harakterli. 

Materikning  sharqiy  Tinch  okean  sohilidagi  subtropik  mintaqada  (Sharqiy 

Xitoy,  Yaponiya  orollari,  Xokkaydo  va  Ryukyudan  tashqari,  Koreya  yarim 

---

orolining  janubi)  mavsumiy  shamollar  ta’sirida  subtropik  musson  iqlimi  vujudga 

keladi.  Yozda  okeandan  esadigan  mussong  havo  massalari  ko‘p  miqdorda 

namgarchilik  keltiradi,  havo  haroratini  pasaytiradi.  Jala  yomg‘irlar  uzoq  davom 

etishi  tufayli  daryolar  toshadi,  ekinzorlarni,  qishloqlarnn  suv  bosadi.  Bunga  1998 

yil iyulning oxiri va avgustnnng boshida Janubiy Koreada yuz bergan suv toshqini 

misol  keltirish  mumkin.  Qishda  esa  materikdan  esgan  shamol  haroratni  keskin 

pasaytiradi, yog‘ingarchilikni kamaytiradi. Yanvarning o‘rtacha harorati +4°S dan 

+8°S gacha boradi. Yillik yog‘ingarchilik miqdori 1000 mm dan oshadi.