O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Bodring kladosporiozi (qo’ng’ir dog’lanish, zaytunrang mog’or,
kalmaraz) kasalligini gifomiset Cladosporium cucumerium qo’zg’atadi. Kasallik ochiq dalalarda va ayniqsa issiqxonalarda dunyoning barcha mintaqalarida uchraydi, O’zbekistonda ham keng tarqalgan. Kladosporioz qovun, tarvuz va qovoqni ham zararlashi mumkin, ammo u asosan bodringda ko’p uchraydi va kuchli rivojlanadi.

Bodringningurug’barg, chinbarg, poya, bargbandi va mevalari zararlanadi. Kasallikning barglardagi belgilari bakterial serqirra dog’lanishnikiga o’xshaydi: barglarda oldin qaynoq suvda kuyganga o’xshash, odatda dumaloq yoki cho’zinchoq, ba’zan noto’g’ri shayutli, sariq hoshiyali, qo’ng’ir tus va serqirra shakl oluvchi dog’lar va yaralar rivojlanadi. Poyada quruq yaralar rivojlanadi. Zararlangan yosh to’qimalar tezda quriydi. Palak bo’g’inlari orasi qisqa bo’lib qoladi.

Boshqa organlarga nisbatan bodring mevalari ko’proq zararlanadi. Ularning ustida oldin qaynoq suvda kuyganga o’xshash rangsiz, kichik dog’lar paydo bo’ladi, ular o’sib, botiq, krater shaklli, diametri 4-5 mm keladigan yaralarga aylanadi. Mevalar xunuk shakl oladi va o’smay qoladi.

Yuqori namlik sharoitida bargdagi dog’ va mevadagi yaralar ustida qo’zg’atuvchining miseliy, konidiofora va konidiyalaridan tashkil topgan, qoramtir-yashil (zaytun rangli) yoki och-kulrang-zaytun tusli baxmalsimon mog’or qatlami rivojlanadi, mog’or ustida esa havoda tez qotuvchi, qo’ng’ir tusli, yelimsimon suyuqpik tomchilari paydo bo’ladi.

Zamburug’ ekin ichida konidiyalari yordamidatarqaladi. Kladosporioz 5-30°S harorat va 32-100% namlikda o’simlikni zararlaydi, ammo u ob-havo keskin o’zgarib turganda, kechalari salqin (16-18°S), kunduzi issiq (28-32°S) bo’lib, yuqori namlik mavjudligida kuchli rivojlanadi. Kasallikning inkubasion davri o’rtacha 6-7 kun. Issiq havoda kasallik uchrashi kamayadi. Zamburug’ o’simlik qoldiqlarida miseliy va konidiyalari hamda urug’ ustidagi konidiyalari vositasida qishlaydi.