O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Gommoz kasalligi.O’simlikning barcha yer usti a’zolarini, barg, yonbargchalari, poya, gul, ko’sak va tolasini kasallantiradi. Kasallikning asosiy belgisi, o’simlikning zaralangan a’zolarida yog’simon tomchilarning hosil bo’lishidan boshanadi. Bargda dastlab burchakli dog’lar paydo bo’ladi. Barg yuzasi shakli o’zgarib, barg bandida qo’ng’ir dog’larni hosil qiladi. Kasallikning eng xavfli shakli poya gommozi hisoblanib, zararlangan joydagi poya va novdalar ingichkalashib, jigar rangga kiradi va sarg’ish suyuqlik oqib chiqqan joyida qotib qoladi. Poyaning yuqori qismidagi novdalar zararlanganda o’simlik o’sishdan orqada qoladi, g’uncha va meva hosil qilmaydi. O’simlik vegetasiyaning keyingi bosqichlarda zararlansa gulkosabarg, ko’sak va tolani ham kasallantiradi. Kasallangan ko’saklar rivojlanmaydi, tolalar bir biriga yopishib, chirib ketadi. Kasallikni keltirib chiqaradigan bakteriyalar urug’ po’sida saqlanadi. Kasallangan novda va poyada to’q yashil rangdagi dog’lar paydo bo’lib, uni ingichkalashtiradi, buralib o’sishiga sabab bo’ladi. Kasallik qo’zg’atuvchisi – XanthomonasmalvacearumDowson. bakteriyasi bo’lib,minimal harorat 10, optimal harorat 25-28⁰S da normal rivojlanadi. Kasallik tarqalishi uchun o’simlik a’zolari ustida hosil bo’lgan yog’simon moddadagi to’plangan bakteriyalarning suv va shamol vositasida va hashoratlar yordamida amalga oshadi. Infeksiya manbayi tuproqdagi kasallangan o’simlik qoldiqlari va ulardan tayyorlangan urug’lik hisoblanadi. Gommoz kasalligi tufayli o’simlik tola uzunligi 8-25% ga, pishiqligi 1,5-2% ga, uziluvchanligi 8-20% ga pasayadi.Qarshi kurash chorlari: azotli va kaliyli o’g’itlar o’simlikning kasallikka chidamliligini oshiradi, g’o’za dalalariga bedani almashib ekishda foydalanish kasallikni kamaytiradi, urug’ni sog’lom o’simliklardan tayyorlash, urug’ni ekishdan oldin fungisidlar bilan ishlov berish (fenturan 10 kg 1 t,P-4 3 kg 1 t), tuproqni chuqur xaydash, g’o’zani qoldiqlarini yig’ishtirib olib daladan chiqarib tashlash kerak, dalaga qishda yaxob suvini berish kerak.