O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Ekskursantlarning  harakatlanishi  tartibi  (avtobusdan  ob’ekt  tomonga, 
ob’ektdan  avtobus  tomonga,  ob’ektlar  oralig‘ida).  Ekskursantlar  guruhi 
harakatlanayotganda  gidning  o‘rni  ularning  o‘rtasida  bo‘lib,  bir  nechtasi  oldinda, 
bir  nechtasi  yonidan,  qolganlari  orqadan  yurishadi.  Muhimi,  ekskursantlarning 
tarqalib  ketmasligi  va  guruh  boshiyu  oxiridagi  masofa  5-7  metrdan  oshmasligi 
kerak.  Gid  ekskursantlarning  jipslashuvini  ta’minlashi  zarur.  Agarda  ular  tarqalib 
ketsa gidning hikoyasini eshitmay qolishi, mavzuning mohiyatini anglay olmasligi 
mumkin.  Tajribali  gidlar  marshrutda  ekskursantlar  harakatini  boshqarishni  ham 
eplaydi. 
Ekskursantlarning  bir  maromda  harakatlanishi  ularning  tarkibiga  (bolalar, 
yoshlar,  o‘rta  yoshlilar,  qari  kishilar),  joyning  relefiga  (tog‘  zonasi,  yo‘llar  holati, 
zavodlarda va sh.k.) bog‘liqdir. Piyoda ekskursiyada ob’ektlarning bir-biriga yaqin 
joylashganligi sababli ekskursantlarning harakati ham sekin, bir maromda bo‘ladi. 
Avtobusli  ekskursiyada  ekskursantlar  harakatini  bir  maromda  ushlash  qiyinroq 
kechadi. 
Shuning 
uchun, 
gid 
avtobusdan 
tushishi 
bilan 
birdaniga 
harakatlanmasdan,  barchaning  tushishini  kutadi  (ayniqsa,  ko‘riladigan  ob’ekt 
uzoqroqda joylashgan bo‘lsa).  
Gid  marshrut  jarayonida  ekskursantlarning  mustaqil  harakatlarini  ham 
boshqaradi.  Masalan,  ekskursantlar  ob’ektdagi  yozuvlarni  mustaqil  o‘qiydilar, 
me’moriy  jozibadorligini  tahlil  qiladilar,  cho‘qqiga  uning  balandligini  ko‘rish 
uchun  chiqadilar,  minoralarga  uning  «g‘aroyib  zinalari»  bo‘ylab  ko‘tariladilar. 

---

 
136 
Bunday  harakatlar  ularning  taassurotlarini  boyitadi,  qo‘shimcha  ma’lumotlar 
olishiga hamda ob’ektning betakror xususiyatlarini his qilish imkoniyatini beradi.