O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
Jarohatlangan joyidan qon ketganda birinchi tibbiy yordam 
 
Qon  ketishi-  bu  qon  tomir  butunligini  buzilishi  oqibatida  yoki  ba’zi  bir 
kasallikning asorati sababli yuzaga keladigan jarayondir. 
Jarohatlangan joydan qon ketishining quyidagi turlari mavjud: 

  kapilyar-  yuzaki  jarohatlarda  ro‘y  beradi,  qon  kam  tomchilab  kelishi 
bilan  xarakterlanadi.  Qon  ketishini  to‘xtatish  uchun  dokani  ushlab,  bosib 
turishning o‘zi kifoyadir; 

  venoz- qon to‘q qizil rangdagi oqim bilan oqib keladi; 

  arterial- qon alvon tusda, yuqoriga favvoradek oqadi; 

  aralash-jarohatlanishda  ham  arterial  va  ham  vena  shikastlangan  bo‘lsa 
sodir bo‘ladi. Bu holat chuqur jarohatlanishlarda kuzatiladi. 

---

273 
 
Jabrlanuvchining  oyoq-qo‘llari  venasi  zararlanganida  gid  ularni  yuqoriga 
qaratib,  bosuvchi  steril  boylam  qo‘yish  shart.  Qon  ketishni  to‘xtatishda  bu  usul 
qo‘l  kelmasa,  u  holda  jarohatlangan  sohaning  pastidan  jgut  bilan  bog‘lab  qo‘l-
oyoqni bukish lozim. 
 
Arterial  qon  ketishini  ham  venoz  qon  ketishini  to‘xtatgan  kabi  to‘xtatish 
mumkin.  Yirik  arteriyadan  qon  ketganida  (bosuvchi  boylam  qo‘yilishi  yetarli 
bo‘lmaganda) qon ketayotgan sohaning tepasidan jgut bog‘lash lozim. 
Gid jgut boylangan vaqtni qayd qilib, ma’lumotni boylov materialining tagiga 
qo‘yishi  shart.  Boylangan  jgut  1,5-2  soatdan  ortiq  turmasligi  kerak,  chunki  bu 
to‘qimalarning o‘limiga olib kelishi mumkin. 
Jgut  boylangan  joyda  og‘riq  yuzaga  kelsa,  u  holda  jgutni  10-15  daqiqaga 
ochish  mumkin.  Buning  uchun  jarohatlangan  sohadagi  arteriyani  barmoq  bilan 
bosib,  jgut  asta-sekinlik  bilan  qo‘yib  yuboriladi  va  10-15  daqiqa  o‘tgach  jgut 
qaytadan bog‘lanadi. Bir soat o‘tgach jabrlanuvchi og‘riqni ko‘tara olgan  taqdirda 
jgutni  10-15  daqiqa  yana  olish  mumkin.  O‘rta  og‘ir  va  kuchli  qon  ketishlarda 
jabrlanuvchini zudlik bilan tibbiy muassasaga olib borish shart.