O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

ketma-ketligi. 
 
Ekskursiya  xizmatida  ob’ektlarni  ko‘rsatishning  vazifasi  quyidagilarda 
namoyon bo‘ladi: 

 
ekskursantlar qarshisidagi ob’ektlarni ko‘rsatish; 

 
saqlanmagan  ob’ektlarni  ko‘rsatish(faqatgina  rasmlarda  saqlanib 
qolgan); 

 
shu joyda bo‘lib o‘tgan voqealarni ko‘rsatish, ekskursantlar ko‘z oldiga 
jonlantirish; 

 
tarixiy shaxsning (yozuvchi, rassom, harbiy) hayot faoliyatini ko‘rsatish; 

 
tasvirlanayotgan voqea davrida ob’ekt qanday bo‘lganligini ko‘rsatish. 
Ekskursiya  xizmati  ob’ektlarini  ko‘rsatish  jarayoni  samarali  bo‘lishi  uchun 
ma’lum shart-sharoitlarni talab qiladi: 

 
to‘g‘ri tanlangan ko‘rsatish nuqtasi; 

 
to‘g‘ri tanlangan ko‘rsatish vaqti; 

 
mavzudan  yiroq  ob’ektlardan  diqqatni  chalg‘itish  imkoniyatining 
mavjudligi; 

 
ekskursantlar harakatini to‘g‘ri yo‘naltirish; 

 
gidning bilim va ko‘nikmasi; 

 
ekskursantlarning ob’ektlarni kuzatishga tayyorligi. 
Me’moriy  yodgorliklarni  ko‘rsatishning  o‘ziga  xos  jihatlari  mavjud  bo‘lib, 
ularni  old  tomondan(fasad)  ko‘rsatmagan  ma’qul.  Bunda  ko‘rsatish  jarayoni 
Ob’ektlarni ko‘rsatish 
Mushohada 
Tomosha qilish 
Passiv 
qabul qilish 
Ob’ektlarni diqqat 
bilan kuzatish 
Maxsus usullar bilan 
malakali mutaxassis gid 
rahbarligida ob’ektlarni 
ko‘rib chiqish 

---

 
111 
manzarali  bo‘lishi  mumkin,  lekin  me’moriy  emas.  Yodgorlikning  uch  o‘lchami 
ham  (uzunligi,  balandligi,  chuqurligi)  ko‘rinishi  uchun  yondan  ko‘rsatish 
maqsadlidir. Masalan, Ichan Qal’adagi Kalta Minorni (Xorazm viloyati) ertalabki 
quyosh  nurlari  urib  turganda  ko‘rsatib  bo‘lmaydi,  chunki  yorug‘lik  minoraning 
ranglarini,  salobatini  o‘chiradi.  Minoraning  me’moriy  o‘zigaxosligini  tomosha 
qilishi uchun ekskursantlar uni atrofidan aylanishiga to‘g‘ri keladi. 
Ekskursantlarga  nisbatan  uzoqroqda  joylashgan  ob’ektlarni  yoki  me’moriy 
ansambllarni  (masalan,  «Registon»  maydoni,  «Shohi  Zinda»  majmuasi) 
ko‘rsatishning  o‘ziga  xos  jihatlari  bor.  Bu  yerda  ob’ektlarni  ko‘rsatishning 
panoramali  usulini  qo‘llash  maqsadlidir.  Ekskursantlar  ongida  ob’ekt  to‘g‘risida 
tasavvur uyg‘onishi uchun ular ob’ektga bir necha marotaba ko‘z tashlashlari kerak 
bo‘ladi. Ushbu jarayonni gid o‘z ko‘rsatmalari bilan yo‘naltiradi.  
 
 

---

 
112 
7.1-jadval