O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
5.2. Ekskursiya ob’ektlarini baholash mezonlari 
 
Ekskursiya  xizmati  amaliyotida  ob’ektlarni  baholashning  aniq  metodikasi 
ishlab  chiqilgan.  Bu  metodikani  qo‘llash  ayniqsa,  marshrutda  tuzilishi  jihatidan 
o‘xshash ob’ektlar bo‘lganda foydalanib, ularning ichidan mavzuni yoritishda eng 
qiziqarli  bo‘lgani  tanlanadi.  Ekskursiya  mavzusi  uchun  tanlangan  ob’ektlarni 
baholashda quyidagi mezonlardan foydalanish tavsiya etiladi: 

  ilmiyligi - ya’ni, ob’ektning ma’lum bir davr tarixi, mashhur arbob hayoti 
bilan  bog‘liqligi,  uning  tasviriy  qadr-qimmati,  ekskursantni  estetik  tarbiyalash 
qobiliyatidir; 

  mashhurligi - ya’ni, ob’ektning aholi, turistlar orasida taniqliligi inobatga 
olinadi  (masalan:  Registon  maydoni  (Samarqand),  Ichan  qal’a  (Xiva),  Ark 
(Buxoro) va b.); 

  jozibadorligi  –  ya’ni,  ob’ektning  betakrorligi,  binolar,  tarixiy-madaniy 
yodgorliklarning  o‘ziga  xosligi  nazarda  tutiladi.  (Masalan:  o’z  davrida  O‘rta 
Osiyoda eng baland minora  bo‘lgan Buxorodagi 50 metrli Minorai Kalon). Ushbu 
binoda,  yodgorlik  o‘rnatilgan  joyda  tarixiy  voqea  sodir  bo‘lgan  bo‘lishi  ham 
mumkin( «Buyuk Ipak yo‘li» karvon yo‘li, Shoxi Zinda ansambli, dunyoda atigi 5 
dona  bo‘lgan  astronomik  stansiyalardan  biri  «Kitob»  astronomik  stansiyasi). 
Tabiatdagi  tabiiy  ko‘rinishdagi  jozibadorlik  (Xatirchidagi  Sangijumon  toshi, 
Nuroboddagi Hazrati Dovud ziyoratgohi va sh.k.); 

---

91 
 

 
ta’sirchanligi  -  ya’ni,  ob’ektning  tashqi  jilosi,  uni  atrofdagi  bino-
inshootlar, landshaft  bilan uyg‘unligi inobatga olinadi.  

  saqlanganligi-  ya’ni,  ekskursantlarga  ko‘rsatilishi  rejalashtirilayotgan 
ob’ektning hozirgi holati baholanadi. 

  joylashuvi  -  ob’ektlarni  tanlashda  ular  orasidagi  masofa,  yo‘llar  holati, 
guruhni joylashtirish uchun qulay joyning mavjudligi e’tiborga olinadi. 
