O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Turagentlar.  Turizm  sektorida  turistik  mahsulotlarni  iste’molchilarga 
yetkazish  vositachilar  faoliyatida  asosiy  muhim  bo‘g‘in  bo‘lib  turagentlar 
hisoblanadi.  Ular  orqali  turistik  safarlarning  kattagina  qismini  sotish  amalga 
oshiriladi. Bu eng avvalo xorijga sotishda qo‘l keladi. 
Amaliyot  shuni  ko‘rsatadiki,  qiziqarli  sayohat  marshrutini  o‘ylab  topish  va 
ishlab  chiqish  oson, iste’molchi  topish  esa  qiyinroq.  O‘xshash  takliflar bilan  to‘lib-
toshgan  bozor  sharoitida  o‘tkir  raqobat  kurashi  va  aholining  harid  qobiliyati 
cheklangani  turagentlar  zimmasiga  og‘ir  vazifa  –  mijozni  jalb  etish  va  aynan  shu 
safarga kundirishdir. So‘ngra uning bilan shartnoma tuzish, pul olish, pasport, viza, 
bilet rasmiylashtirish, vaucher berish, safarga jo‘natish, unga sog‘-salomat qaytishini 
ta’minlash, oxirida undan ehtimol minnatdorchilik eshitish yuklangan. 
Amalga  oshiriladigan  operatsilar  harakteriga  ko‘ra,  turagentlar  chakana 
savdogarlar hisoblanishadi. Klassik turagent o‘zining xususiy turistik mashulotlarini 
yaratmaydi., balki uni olib sotish bilan shug‘ullanadi. U oxirgi iste’molchiga xizmat 
ko‘rsatadi. Turistlar uning uchun shaxsiy notijoriy foylanuvchilardir. 

---

                      
214 
Turagentlar  ikki  bosh  vazifani  bajarishadi.  BTT  ning  belgilab  qo‘yganiga 
ko‘ra, ular faoliyatining asosiy yo‘nalishlari axborot xizmatlari ko‘rsatishdan iborat. 
Faqat 48 % mijozlargina qayerga safar qilishni xohlashlarini bilishadi, 30 % bu haqda 
g‘ira-shira  tasavvurga  ega,  17  %  esa  umuman  hech  qanday  tushunchaga  ega  emas. 
Turagentlar  potensial  haridorlarni  turistik  rayonlar,  transport  harakati  jadvali, 
joylashish variantlari, amaldagi narxlar bilan tanishtiradi va sayohatga sarflanadigan 
taxminiy  harajatlarni  aniqlashga  ko‘maklashdilar.  Mijoz  bilan  yuzma-yuz  ishlash, 
suhbatlar  va  maslahatlar,  shuningdek  spravochnik  materiallarini  yig‘ish  va  ishlab 
chiqish juda mehnat talab ish va barcha sarflanadigan vaqtning yarimi va ko‘prog‘ini 
egallaydi. Bu ulush ayniqsa turagentlar tomonidan dam olish uchun qimmat safarlarni 
sotishda ortadi. 
Turagentning ikkinchi funksiyasi-tashuvchilar, umumiy ovqatlanish ob’ektlari, 
joylashish vositalari va turizm industriyasi boshqa korxonalari ko‘rsatadigan turistik 
xizmatlarni  sotish  hisoblanadi.  Ular  o‘zi  ichiga  har  xil  vositachilik  operatsiyalarini 
oladi.  Turagentlar  hamma  ko‘rinishdagi  transportlarga  biletlar  sotadi.  Otellarda  joy 
band  qiladilar  va  joylashish  boshqa  bazalarini  topadilar.  Avtomobillarni  ijaraga 
beradilar,  ekskursiyalar  buyuradi,  chiqish  hujjatlarini  rasmiylashtiradi.  Turistlarni 
sug‘urtalaydilar,  valyuta  almashtirib  beradi,  diskont  kartochkalar  tarqatadi,  turistik 
adabiyotlar va suvinerlar sotadi, fotoplyonkani ishlab berishadi va h.k. Ayrim turistik 
xizmatlardan tashqari, turagent safarlarga to‘liq kompleks paketlarni sotadilar. Sanab 
o‘tilgan operatsiyalar ichida aviabiletlar sotishni alohida e’tiborga olish zarur (chizma 
4).