O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

4.4. Xalqaro turizm statiistikasini takomillashtirishga  
qaratilgan asosiy yo‘nalishlar 
 
Turizm  statistikasida  uchta  bosh  muammo  mavjud  bo‘lib,  ulardan  biri 
ma’lumotlarsiz  taqqoslashdir.  U  turizm  rivojlantirish  qonuniyatlari,  tendensiyalarini 
aniqlash maqsadida axborotlarni taxminan solishtirib ko‘rishni bildiradi. Bu sohadagi 
o‘zgarishlar, kengliklar va davr, bitta nomdagi ko‘rsatkichlar, kattaliklar baholanishi, 
ularni  turli  mamlakatlarga  taaluqli  tomonlari  va  boshqalar  shular  jumlasidandir. 
Statistik ma’lumotlar ko‘p xollarda ularning predmeti mazmuni farqiga, hisob kitob 
metodikasi  yoki  o‘lchov  birligiga  ko‘ra  taqqoslab  bo‘lmaydigan  holatda  bo‘ladi. 
Ammo  ko‘p  holatlarda  beqiyos  ma’lumotlarni  solishtirib  ko‘rish  xolatiga  keltirish 
mumkin. 
Yaqin vaqtlargacha turistik atamalar va sayohatchi shaxslar klassifikatsiyasida 
chalkashliklar ko‘p edi. Masalan, asosiy «turist» degan tushuncha bir xil atalmasdi. 
Tafovut  doimiy  yashash  joyi  emas  manzilda  bo‘lish  uzoqligiga  (1  dan  5  va  undan 
ko‘proq  tunash)  va  sayohatchi  shaxslar  yoshi  (14  dan  va  undan  katta),  shuningdek 
safar  maqsadiga  taaluqlikda  edi.  Ayrim  turlicha  talqinlar  hozirgi  kungacha  ham 
saqlanib  kelmoqda.  40  %  ga  yaqin    mamlakatlarda  ekskursiyachilar  tashrif 
buyuruvchilar  hisoblanmaydi,  10  %  mamlakatlarda  esa  ulardan  ish  yuzasidan 
keluvchilarni  chiqarib  tashlashadi.  Bir  xil  holatlarda  kelish  tashrif  buyuruvchining 
doimiy  yashaydigan  mamlakatida  qayd  etiladi,  boshqasida  esa  fuqaroligiga  qarab 
qayd etiladi. Bularning hammasi xalqaro taqqoslashni qiyinlashtiradi.  
Turizm  statistikasining  boshqa  muammosi  –  statistik  axborotning  to‘liqligi