O'zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

12- mavzu: MULOQOT
REJA:
1. Muloqot to‘g‘risida tushuncha
2. Muloqotning kommunikativ sohasi
3. Muloqotning perseptiv tomoni
4. Pedagogik muloqot masalalari
5. Muloqot olib borishning darajalari
6. Muloqot turlari
1. Muloqot to‘g‘risida tushuncha
Insonda   ko‘pgina   ehtiyojlar   mavjud   bo‘lib,   ulardan   moddiy   ehtiyojlar   (ovqatlanish, 
eyoishg‘ichio‘, va boshqalar) ma’naviy ehtiyojlar ichida eng muhim muloqot ehtiyojidir. Boshqa kishiga 
qarab, uning bilan munosabatda va muloqotda bo‘lib, u o‘zini, o‘zligini baholay oladi.
Odam ko‘zguga qarab, o‘z aksini ko‘radi, lekin shaxs sifatida o‘zini baholash uchun inson o‘zini 
boshqa kishiga solishtirib ko‘rishi kerak. SHuningdek, o‘zining qanday ekanligin, o‘z obrazini aniqlashi 
uchun o‘zi haqidagi boshqa kishining fikrini bilishi kerak.
Ko‘pincha inson boshqa kishi bilan muloqotga kirishshadi-ki, asosiy maqsadi u kishini o‘rganish 
emas, balki u kishishing o‘zi haqidagi fikrini bilishdir.
Demak, odam o‘zining aksini ko‘rishi uchun iloji boricha ko‘p odam bilan munosabatda bo‘lishi 
kerak.
Demak, inson o‘zidagi ba’zi bir sifatlarni tekshirishi uchun va tasdiqlashi uchun, shu sifatlarni  
boshqa odamlarda (chuqurroq munosabatda, kengroq munosabatda bo‘lishi kerak) ham ahtaradi.
Agar   shaxs,   ba’zan   o‘zidagi   sifatlarni   boshqa   kishilarda   topmasa,   yoki   uni   tushunmasa 
(tushunmasalar) bu kishida o‘ziga ishonchsizlik, o‘zidan qoniqmaslik kelib chiqadi, bu esa o‘z navbatida 
kishida o‘zidan norozilik, qo‘rquv keltirib chiqarishi mumkin.
SHaxslararo munosabatlarda 2-ta tendensiya an’ana bor:
Birinchisi:   Munosabatlarni   chuqurroq   va   kengroq   qilishga   intilish,   bu   har   bir   insonga   xos 
ehtiyojdir.
Ikkinchisi:   O‘zaro   munosabatlarda,   bu   munosabatlarni   kengaytirish   va   chuqurlashtirishning 
oqibatlaridan qo‘rqish hissi. Masalan, men o‘zimni aqilli, hozirjavob va o‘ta bilimli deb hisoblayman va 
ba’zi   bir   kishilarda   (ayniqsa   qaramag‘qarshi   jinslarga,   yoki   rahbarlarga)   shu   sifatlari   bilan   ta’surot  
qoldirmoqchiman. Ammo muloqot davomida o‘sha kishilar meni tushunmasliklaridan, o‘zimning ularda 
shunday taasurot qoldira olmasligimdan qo‘rqaman. Va shu munosabatlardan o‘zimni saqlayman. Inson 
uchun eng muhim narsa muloqotdagi sherigining (partnerining) o‘zi bilan hamfikrligidir.
SHuning uchun ham do‘stlik, hamkorlik munosabatlarida mayda gaplar, arzimagan muammolar 
yuzasidan sheriklik bilan tortishmasdan, rozi bo‘lgan ham yaxshi. Faqat prinsipial masalalarda sherikning 
fikriga qarshi chiqish, uni rad etish mumkin.
Muloqotning tarkibi (komponenti) Muloqotning tarkibilini 3-ga bo‘lamiz
Muloqotning kommunikativ tomoni
Muloqotning interaktiv tomoni
Muloqotning perseptiv tomoni