O'zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Tarbiya vositalari biron-bir tarbiyaviy masalani maqsadga muvofiq yo‘l bilan hal qilishni 
tashkil etish uchun ishlatiladi (ko‘rsatmali qo‘llanmalar, kitoblar, radio, televidenie). Bundan 
tashqari   o‘quvchilar   jalb   qilingan   faoliyat   turlari   –   shanbaliklar,   kutubxona   faoliyati, 
uchrashuvlar, kinofilmlar, san’at asarlari, o‘qituvchining jonli so‘zi, bolalar o‘yini, sport, badiiy 
havaskorlik to‘garaklari va boshqa faoliyat turlari tarbiya vositalari bo‘lishi mumkin.
Tarbiya shakl (turi) lari – tarbiyachi va tarbiyalanuvchilarning hamkorlikdagi faoliyati va 
o‘zaro bir-biriga ta’sir ko‘rsatishidir.
Tarbiya natijasi tarbiyaviy jarayonning mazmuni, shakl (tur) lari, metodi va vositalaridan 
mohirona foydalanishga bog‘liq. SHu o‘rinda tarbiyachilar ta’sir etishning o‘quvchi shaxsiyatiga 
mos   turini   tanlab   olishlari,   uning   shaxsini   ijobiy   tomonga   o‘zgartirishi   uchun   kerakli   shart-
sharoitlar   yaratishlari   lozim.   Tarbiya   shakllari   har   bir   o‘quvchiga,   har   qaysi   o‘quvchilar 
jamoasiga alohida munosabatda bo‘lishni nazarda tutadi.
O‘quvchi   yoshlarni   tarbiyalashda   milliy   an’analar,   umuminsoniy   qadriyatlar   asos   qilib 
olinishi kerak. Bular o‘z navbatida, yangicha tarbiyaning o‘zgacha muvofiq uslub va shakllarini 
taqozo etadi.  Tarbiya shakllarini  o‘rganish, tahlil qilish, bu usullardan pedagogik jarayonda 
foydalanish, ko‘nikma va malakalarni egallashni osonlashtirish uchun ularni shartli ravishda bir 
necha   guruhga   ajratish   mumkin:   o‘quvchilarda   ilmiy   dunyoqarashni   shakllantirish,  axloqiy, 
huquqiy, ekologik, iqtisodiy, estetik, jismoniy kabi usullari mavjud.