O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

B2 C modeli   (Business-to  -  Consumer,  Biznesdan  - 
Iste’molchiga) 
B2C  –  bu  o‘z  mahsulotlarini  boshqa  korxonalarga  emas, 
balki  oxirgi  iste’molchiga  sotadigan  klassik  biznes. Aynan  mana 
shunday  ish  sxemasi  butun  dunyoda  eng  ommaviy  hisobla-
nadi. B2C  an’anaviy  do‘kon  bo‘lib, u  yerda odamlar o‘z  ehtiyoj-
lari  uchun mahsulot  sotib oladilar. B2C  –  bu  oxirgi  iste’molchiga 
sotish . 
B2C  –  iste’molchi  uchun  biznes,  bugungi  kunda  elektron 
tijoratning  eng  mashhur  shakli. Bunday  holda,  faoliyat  oxirgi 
iste’molchiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri sotishga qaratilgan. 
B2C-sotuv – bu tijorat korxonaning chakana savdo biznesin-
ing faoliyatini tasvirlash uchun ishlatiladigan atama. Bunday kom-
paniyalar boshqa kompaniyalar uchun emas, balki ommaviy xari-
dor  uchun  mo‘ljallangan  maxsus  texnologiyalardan  foyda-
lanadilar. 
Iste’molchi  bilan  o‘zaro  munosabatlarning  bunday  tizimi 
quyidagicha tavsiflanadi: 

 jismoniy  shaxslar  o‘z  ehtiyojlari  uchun  mahsulot  sotib 
oladilar; 

 iste’molchi mutaxassis emas; 

 sotib olish ko‘pincha hissiy holatda bo‘ladi; 

 qisqa savdo aylanishi; 

 
o‘xshash  yechimlar  va  marketing  shablonlaridan  foyda-
lanish; 

 ommaviy savdo. 
B2C  dunyoning  istalgan  burchagidagi  iste’molchilarga  to-
varlar  va  xizmatlarni  yetkazib  berishni  osonlashtiradigan  yangi 
savdo  texnologiyasini  yaratmoqda.  B2C  modelining  afzalligidan 

---

142 
biri savdo  qilishda  vositachilar  minimal  soni. Vositachilarni  yo‘q 
qilish  joylarda  raqobatbardosh  narxlarni  belgilash  va  ularning 
oshishiga imkon beradi (vositachilarning foizi bundan mustasno), 
bu esa yuqori daromadga olib keladi. 
Iste’molchilar  uchun  sotib  olishda  asosiy  sabab  assorti-
mentdir. Bu qanchalik  keng bo‘lsa,  savdo shunchalik  samaraliroq 
(misol sifatida, mijoz hayoti  uchun zarur bo‘lgan hamma narsani 
sotib olishi mumkin bo‘lgan gipermarket). 
Bundan  tashqari,  ulush  ommaviy  savdoga,  ya’ni  ko‘p  sonli 
bitimlarga  qo‘yiladi. Supermarketda  kuniga  minglab  va  o‘n 
minglab 
savdo-sotiq 
amalga 
oshiriladi. B2C 
bozorning 
ehtiyojlariga  e’tibor  qaratib,  oqim  ustida  ishlaydi,  shuning  uchun 
ba’zi noyob va qimmat mahsulotlar kamdan kam sotiladi . 
Klassik B2C sotish texnikasi B2B-dan juda farq qiladi (2.4.1- 
2.4.2-jadvallar).