O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti iqtisodiyot fakulteti

1-chizma

Tabiiy monopoliya

Tabiiy monopoliya xolati quyidagi rasmda berilgan. Unga ko`ra LAC va LMC lar uzoq muddatli davrdagi xarajatlar, D talab, AR, MR meyoriy daromad va MC meyoriy harajatlar. Monopolist narxni P1 o`rnatib Q1 hajmda ishlab chiqaradi. Bu holatda LMC va MR teng bo`ladi. Monopolist foydasi esa CP1AB to`tburchak yuziga teng bo`ladi. Lekin, Q1 hajmda chiqarilayotgan maxsulotlar jamiyat uchun kam, P1 narx esa juda baland. Grafikdan ko`rishimiz mumkinki, Jamiyat uchun eng optimal narx va hajm monopolist ishlab chiqarmaydigan P3 va Q3dir. Shuning uchun boshqaruvchi organ narxni P3 = LMC(Q3) = AR(Q3) da o`rnatish kerak. Muommo shundaki, bunday narx monopolist ihlab chiqarishini qoplamaydi va o`rtacha xarajatlardan kamroq bo`ladi Q3, P3 3,P3) ishlab chiqarayotgan monopolist P3HGF maydonga teng bo`lgan zarar ko`radi.