O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti psixologiya nazariyasi va amilyoti kafedrasi

Xulq-atvorni o„rganish. 
20-asrning dastlabki o„n yilligida amerikalik 
olim
Djon B. Uotson biologik masalalarni o‗rganishga e‘tibor qaratdi va bu 
esa shaxs xulq-atvorini o‗rganishga qaratilgan bo‗lib, Vilgelm Vundtning 

---

11
qarashlariga zid edi. Uotsonning bu harakatlari bixeviorizm deb nomlandi. U 
psixologiya inson tabiatining moddiy jabhalarini o‗rganishga qaratilgan 
bo‗lishi kerak degan g‗oyani ilgari surdi. Uning g‗oyasicha, tashqi xulq-
atvor psixologiyaning o‗rganish asosi bo‗la oladi. Bu esa xulq-atvorni 
o‗rganishga ehtiyoj tug‗diradi. Bixeviorizm esa inson tabiatini mexanik 
tasvirini o‗zida ifoda etdi. Keyinchalik bu g‗oyani Skinner boyitdi.
SHaxs psixologiyasining metodologik masalalarini boshlang‗ich 
bo‗g‗inidan biri sifatida Freyd faoliyatini qayd etish mumkin. Venalik vrach
Freyd psixoanalizga asos soldi. Bu esa uning vrachlik faoliyatida
emotsional buzilishlardan aziyat chekkan insonlarni o‗rganish orqali o‗zining 
ilmiy yondashuviga asos soldi. U o‗zining uzoq vaqtli seanslari asosida
uning hayotiy to‗g‗risidagi ijodiy talqinlari taqdim etdi. Uning yondashuvi 
eksperimental o‗rganishdan keskin tafovut qildi. Freydning psixoanalitik 
yondashuvi inson tabiati haqidagi noyob qarashlarni ishlab chiqishga sabab
bo‗ldi.
G.Olportning xizmatlari hisobida o‗tgan asrning 30-yillariga qadar
Garvard universitetida shaxs psixologiyasi amerika psixologiyasida bir 
tizimga keltirishga erishildi. Buning uchun tadqiqot ishlari, o‗quv kurslari va 
ilmiy jurnallar nashr etishga erishildi.
 
 
 
SHaxs psixologiyasining prinitsplari 
SHaxs psixologiyasining metodologik prinsiplar shaxs nazariyalarining 
tuzilishi chegaralari va qoidalarini, nazariy va eskperimental farazlarning 
shakllanishiga chetdan ta‘sir ko‗rsatuvchi qator ilmiy muammolarni belgilab 
beradi