Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta-maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti ximmatov ibodilla, abduraxmanov muxtor

 
SSS (System Security Scanner) dasturi haqida 
Ushbu dastur Unix operatsion tizimi urnatilgan kompyuterlarda xavfsizlik 
xolatini tekshirish va
operatsion tizimning tashki hamda ichki zaif qismlarini aniqlashga yunaltirilgan. 
Bundan tashqari u kirish xukuklarini, fayllarga egalik qilish xukuklarini, 
tarmoq zaxiralarini konfiguratsiyalashni, autentafikatsiyalash dasturlarini va 
boshqalarni tekshirishi mumkin.
Dasturning quyidagi imkoniyatlari mavjud:
-
konfiguratsiyani 
tekshirish,
ya‘ni 
ruxsatsiz 
kirishlarning 
oldini 
olish 
maqsadida konfiguratsiyani tekshirish. Bunga quyidagilar kiradi: 
konfiguratsiya 
fayllari, 
operatsion 
tizim versiyasi, kirish huquqlari, 
foydalanuvchilarning zaxiralari, parollar;
-
tizimdagi xavfli oʻzgarishlarni tekshirish
. Ruxsatsiz kirishlar oqibatida 
tizimda 
sodir boʻlgan 
oʻzgarishlarni kidirishda qoʻllaniladi. Bunday 
oʻzgarishlarga quyidagilar kiradi: fayllar egallagan xotira xajmining oʻzgarishi, 
ma‘lumotlarga kirish huquqi yoki fayldagi ma‘lumotlarning oʻzgarishi, 
foydalanuvchilarning zaxiralarga kirish parametrlarining o ʻ zgarishi, fayllarni 
ruxsatsiz boshqa bir tashqi kompyuterlarga uzatishlar;
-
foydalanuvchi interfeysining qulayligi.
By interfeys yordamida nafaqat 
dastur bilan qulay ishlash ta‘minlanadi, balki bajarilgan ishlar boʻyicha hisobotlar 
ham yaratiladi;
-
masofadan skanerlash.
Tarmoqdagi kampyuterlarni tekshirish va 
aloqa jarayonida ma‘lumotlarni shifrlash imkoniyati ta‘minlanadi;
-
hisobotlar tuzish.
Bajarilgan ishlar boʻyicha toʻliq, hisobotlar yaratiladi. 
Ushbu hisobotlarda tizimning aniqlangan zaif boʻg‗inlarining izohi keltiriladi 
va ularni tuzatish boʻyicha koʻrsatmalar beriladi. Hisobot HTML yoki oddiy 

---

181 
matn koʻrinishida boʻlishi mumkin.
Tarmoq xizmatlarining himoyalanganligini taxlil qilish boʻyicha birinchi 
boʻlib ishlab chiqarilgan dasturlardan biri bu SATAN dasturidir. Bu dastur 20 
ga yaqin tarmoq xizmatlaridagi zaifliklarni aniqlay oladi.