O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

2-bosqichda maxsus mashqlar bajarish yo`li bilan xossalarni o`zlashtirishga oid ishlar amalga oshiriladi. Mashqlar o`qituvchi rahbarligida, so`ngra esa mustaqil bajariladi. Misol:
I. Misolni o`qing va natijani har xil usul bilan hisoblang: (4+2)+3
Yechilishi: 1) (4+2)+3=6+3=9 yig`indini hisoblaymiz va unga 3 ni qo`shamiz.
2) (4+2)+3=(4+3)+2=9 3 ni birinchi qo`shiluvchiga qo`shamiz va natijaga ikkinchi qo`shiluvchini qo`shamiz.
3) (4+2)+3=4+(2+3)=9 3 ni ikkinchi qo`shiluvchiga qo`shamiz va natijada birinchi qo`shiluvchini qo`shamiz.
II. QUlay usul bilan hisolang: (8+6)+4 (30+3)+5 (40+2)+30
Bunday mashqlarni bajarishda o`quvchilar natijani topishning uchchala usulini xayolan tiklashlari va eng qulayini tanlab olishlari kerak, hamda tanlagan usulning Nega qulay ekanini asoslab berishlari kerak.
III. Yozuvni tamomlang:
(40+7)+2=40+(….) (50+1)+20(50+30)…
IV. Amallarga xossalariga asoslangan masalalarni har xil usullar bilan yechish.
Masala: Zuhrada 5 ta katakli va 3 ta chiziqli daftar bor. U 2 ta daftarni o`rtog`iga berdi. Zuhrada nechta daftar qoldi. Bu masala ko`rsatmalilik asosida har xil usul bilan yechiladi.
(5+3)-2=8-2=6 (5+3)-2=(5-2)+3=3+3=6 (5+3)-2=5+(3-2)=5+1=6
O`qituvchi yechimlarni taqqoslashni va necha javoblar bir xil chiqqanini so`raydi. O`quvchilar Zuhra 2 ta daftarni berdi, ammo u bu 2 ta daftarni yo katakli yoki chiziqli holda berishi mumkin deb aytishadi.
Sonni yig`indidan ayirish xossasi tushuntirilayotgan o`quvchilarga har doim ham natijani uch xil usuli bilan topish mumkin bo`lavyermasligini ko`rsatish kerak agar ikkala qo`shiluvchi ham ayriluvchi sondan kichik bo`lsa, yechishni bir xil usul bilan bajarish mumkin bo`ladi; agar ikkala qo`shiluvchilardan biri ayriluvchi sondan kichik bo`lsa, yechishni ikki usul bilan bajarish mumkin:
(60+4)-30 (6+4)-7 masalalar orqali ham tushuntirish mumkin.