O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

3) O’quvchilarga masalani boshqa usul bilan yechishga yordam beradigan suhbat rejasini tuzing.
468. Berilgan masalani jadvalga yozing. «Oshxonaga bir kun mobaynida har biri 8 kg olma va har biri 6 kg dan nok bo’lgan bir nechta yashik yuborildi. Hamma yashiklarning massasi 32 kg. Nok solingan hamma yashiklarning massasini toping». Masala matni ustida ishlashda o’quvchilarning e’tiborini nimaga qaratish kerak? Berilgan masalaga teskari masalalar tuzing va ularni jadvalga yozing.
469. Masalaning shartini va savolini jadval ko’rinishida yozing. «Shirkat xo’jaligi sotish uchun 100 kg pomidor jo'natish kerak edi. Oldin har biri 6 kg dan 12 yashik, keyin esa har biri 4 kg dan bir nechta yashik qadoqlashdi. Kichik hajmdagi yashiklardan nechta kerak bo'ldi?». Ushbu masalaning tahlilini qanday olib borish kerak?». – savoldan berilganlarga qarabmi yoki berilganlardan savolga qarabmi? Mos reja tuzing.
470. Berilgan masalani turli usullar bilan yechish mumkinmi? «Birinchi tikuvchida 15 m, ikkinchisida esa 12 m gazlama bor edi. Ushbu gazlamadan ular har biriga 3 m gazlamadan sarflab ko’ylaklar bichdilar. Hammasi bo'lib ular nechta ko’ylak bichdilar?». Javobingizni asoslang va masalaning yechilishini amallar bo’yicha va ifoda ko’rinishida yozing.
471. Quyidagi masalaga o’quvchilarda uni turli yo’l bilan yechish imkoniyatini tushuntirishga yordam beradigan sxemali rasm chizing: «Har biriga 6 kg dan meva sig’adigan yashiklarga 36 kg dan olma va 24 kg nok joylashtirishdi. Hammasi bo’lib nechta yashik kerak bo'ladi?». Masalani faqat bir usul bilan yechish uchun berilganlarini o’zgartiring. Quyidagi masalaga o'xshash sxemali rasm chizing: «Po'latda 15 so’m bor edi. U har bir donasini 5 so’mdan bir nechta gumma sotib oldi. Onasi unga yana 20 so’m berdi va hamma pulga shunday gumma sotib olishni unga iltimos qildi. Po’lat hammasi bo’lib nechta gumma sotib oldi?».
472. Quyidagi masalalarni ko’rib chiqing: «Sayohatchilar bazasida 8 ta kichik va 5 ta katta chodir bor edi. Har bir kichik chodirga 4 ta odam, kattasiga esa 10 ta odam sig’adi. Hamma chodirga nechta odam sig’adi?» va «Sayohatchilar bazasida 8 ta kichik va bir nechta katta chodir bor edi. Har bir kichik chodirga 4 ta odam, katta chodirga 10 ta odam sig’adi. Hammasi bo’lib bazada 82 ta odam. Bazada nechta katta chodir bor?». Masalalar qanday bog’langan? Masalaning ko’rgazmali ko'rinishidan foydalanish maqsadga muvofiq? Ushbu masalalarni yechimini amallar bo'yicha va ifoda ko’rinishida yozing. Birinchi masalaga boshqa teskari masalalar tuzing va ularni yeching.
473. «Oromgohda har birida 20 tadan bola bo'lgan 5 ta guruh bor edi. U bir kuni 3 ta guruh toqqa chiqib ketdi. Oromgohda nechta bola qoldi?» va «Do’konga 8 kg dan olma solingan 12 yashik olib ketishdi. Tushgacha 9 yashik sotildi. Tushdan keyin yana nechta kilogramm olma sotish kerak bo’ladi?» masalalarni har birini ifoda ko’rinishida yozib, 2 ta usul bilan yeching. Tushuntiring, birinchi va ikkinchi o’quvchi qanday fikrladi. Yechishning 2 ta usulini amallar bo`yicha yozing.
474. Quyida keltirilgan masalani turli usullar bilan yechish mumkinmi? «Birinchi ishchi bir kun davomida 23 ta detal, ikkinchi esa 21 ta, ikkala ishchi bir kunda nechta detal tayyorlaydi?». Ushbu masalaning yechilishi arifmetik amallarning qanday xossasi bilan bog’liq?
475. Quyidagi masalani yechishdan oldin qanday tayyorgarlik ishni o'tqazish kerak: «6 ta stul 18 so’m turadi. Xaridor 4 ta stul sotib oldi va kassaga 20 so'm to'ladi. Xaridor necha so'm qaytim oladi?». Masalani tahlil qilish uchun suhbat rejasini tuzing. Berilgan masalaning ko’rgazmali ko’rinishini bajaring. Yechilishini amallar bo’yicha va ifoda ko’rinishida yozing.
476. O’qituvchi o’quvchilarga quyidagi masalani taklif qildi: «O'quvchi stol ustidan 18 ta daftar oldi. Bundan keyin u yerda oldingidan 2 marta kam qoldi. Stol ustida oldin nechta daftar bor edi?». Ba’zi o'quvchilar masalalarni bunday yechadilar: 1) 18:2=9 (d), 2)18+9 = 27 (d). Javob: 27 ta d. O’quvchilar masalani noto’g’ri yechganliklarini tushuntirish uchun masalani qanday tekshirish kerak? O'quvchilarga masalani to’g’ri yechishga yordam berish uchun qanday sxemali rasmdan foydalanish mumkin?