O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi samarqand davlat chet tillar instituti m. X. Lutfillayev

List of publications and foreign sources 
 

---

 
13 
1-amaliy mashg‘ulot. 
Axborotni tasvirlash. Sanoq tizimlari. Ikkilik sanoq 
tizimi. Ikkilik sanoq tizimida amallar bajarish. 
 
Reja: 
1.
 
Axborotni tasvirlash. Sanoq tizimlari. 
2.
 
  Ikkilik sanoq tizimi. Ikkilik sanoq tizimida amallar bajarish
 
 
Kompyuterda  ma‘lumotlar  turli  ketma-ketlikdagi  birlar  va  nollardan  iborat 
kod  ko‘rinishida  tasvirlanadi.  Kod  -  axborotni  tasvirlash  uchun  ishlatiladigan 
shartli belgilar to‘plami. Kodlashtirish – axborotni kod ko‘rinishida tasvirlaydigan 
jarayon.  
Kodli  jadval  –  bu  kompyuterda  belgilarning  ichki  tasvirlanishi.  Butun 
dunyoda  standart  sifatida  ASCII  (American  Standard  Code  for  Information 
Interchange  –axbortni  almashish  uchun  Amerikastandart  kodi)  jadvali  qabul 
qilingan.  Bitta  belgining  ikkilik  kodini  saqlash  uchun  1  bayt  =  8  bit  belgilangan.  
Har  bir  bit  0  yoki  1  qiymatni  qabul  qilishi  hisobga  olinib,  ularning  baytdagi 
mumkin  bo‘lgan  birikmasi  28 =  256  ga  teng  deb  olingan.  Shunday  qilib,  1  bayt 
yordamida 256 ta turli ikkilik kodli kombinasiyalarni olish va ular yordamida 256 
ta  turli  belgilarni  tasvirlash  mumkin.  Bu  kombinasiyalar  ASCII  jadvaldan  iborat. 
Yozuvlarni qisqartirish va simvollar kodlarini ishlatishni yengillashtirish uchun 16 
belgi – 10 ta raqam va 6 ta lotin harflaridan: A,B,C,D,E,F  iborat o‘n oltilik sanoq 
tizimi ishlatiladi.ASCII standarti birinchi 0 dan 127 gacha bo‘lgan raqamlar, lotin 
alfaqiti harflari, boshqaruvchi belgilardan iborat  128 belgini aniqlaydi. Birinchi 32 
belgi  boshqaruvchi  belgilar  hisoblanadi  va  asosan  boshqaruvchi  buyruqlarni 
uzatish  uchun ishlatiladi. Jadvalning  128  dan  255 gacha bo‘lgan  ikkinchi qismi  – 
milliy alfavit hisoblanadi.