O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti «Xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

к
TURISTLIK MAHSULOT
(100%)

_I
¥

Тur (50%)
_J
Qo’shimcha xizmatlar (30%)
Тovarlar (20%)

Rasm 8.1. Turmahsulotning asosiy elementlari bo‘yicha turistlik harajatlar
tarkibi
Turistlik harajatlar tarkibida ko‘rsatilganidek turist sayohat uchun qiladigan umumiy harajatlarining o‘rtacha 50% -tur (turpaket) harajatlari, 30% - qo‘shimcha turistlik xizmatlar, 20% - tovar (sotib olish: suvenir va boshqalar) harajatlarini tashkil etadi. Bundan ko‘rinib turibdiki asosiy xizmatlar turist harajatlarining asosini tashkil etsada, qo‘shimcha xizmatlar uchun turist qolgan bor pulining aksariyat qismini sarflay olar ekan.
8.3. Jozibador turistlik mahsulot yaratish.
88

Turoperator faoliyatning asosiy vazifasi tegishli xizmat ko‘rsatish dasturi bilan mustahkamlangan tur yaratish hisoblanadi. Aynan shu mahsulot turoperator tomonidan yaratilgan bo‘lib, bozorga chiqariladigan asosiy turistlik mahsulotdir. Sotishni tashkil etish usuli va turist talabnoma-sining turiga qarab turlar individual va guruhli bo‘lishi mumkin.
Individual turlar. Turistlarga ko‘proq erkinlik va mustaqil harakatlanish imkonini beradi. Ammo bunday turlar guruhli turlarga nisbatan qimmatroq, chunki individual turlar tarkibiga kiruvchi ichki marshrutdagi transport, gid xizmatlari va ba’zi boshqa xizmatlar uchun to‘lov to‘lig‘icha turist zimmasiga tushadi. Guruhli turlarda esa to‘lov guruhdagi a’zolari o‘rtasida taqsimlanadi. Aynan shuning uchun individual turlar ko‘pchilik turistlar orasida unchalik talabgor emas. Undan tashqari individual turlarni tashkil etish sermehnat jarayon bo‘lib, u bron qilish uchun kompyuter texnikasidan foydalanish, aloqa vositalarini tartibga solish, hisob va boshqa operatsiyalarni amalga oshirishni talab qiladi. Boshqa tomondan turistlik firmalar guruhli turizmdan ko‘ra individual turizmdan ko‘proq foyda oladilar. Bu albatta iqtisod nuqtai nazaridan, shu sababdan turfirma strategiyasida ham individual ham guruhli turizm uchun ma’lum o‘rinlar topilishi lozim.