O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Dukkakli yekinlardan tayyorlangan senaj uchun belgilangan ballar.
(dukkakli yekinlar 55% dan ortiq)

Xom protein (quruq moddadan % hisobida)	Ball
14,5 dan Yuqori 14,4-12 11,9-10 10 dan kam bo’lgan holda	6 4 2 0
Kletchaka miqdori (quruq moddadan % hisobida)
100 dan Yuqori 25,1-27 27,1-29 20,1-31 31 dan Yuqori karotin (1 kg quruq modda tarkibida mg) 100 dan ortiq 99-60 59-40 39-20 19,9 dan kam Yog’ kislota (jami organik kislotalardan %) 0-4 4,1-8,0 8,1-14 14,1 dan ortiq Hidi: xushbo’y, meva hidi Yangi pishib chiqqan javdar non hidi, asal hidi Yangi pishib chiqqan non hidi Rangi: och yashil Och kulrang Och jigarrrang To’q jigarrrang	4 3 2 1 0 3 2 1 -5 -7 4 2 0 8 2 0 4 1 0 0 0

Senaj Yuqori sifatli bo’lishi uchun uni tayyorlash texnologiyasiga jiddiy ye’tibor berish kerak. Texnologik jarayonlarning buzilishi oqibatidan senaj buziladi, molga berib yedirish uchun yaramaydigan holga kelib qolishi yehtimoldan holi yemas. Senaj qilib bostiriladigan o’simlik o’rilib dala sharoitida so’litilganda ortiqcha quritib yuborilishi mumkin. Barglari ham to’kilib qolishi yehtimoldan holi yemas. Ayni holda tarkibida kletchatka miqdori ko’payadi. Quvvat beruvchi oziq moddalar hamda karotin kam bo’ladi. So’litishga qo’yilgan o’simlik poya yog’in-sochinda, shudring va qirovda qolishiga yo’l qo’ymaslik kerak. YOmg’ir, shudring, qirov suvlari poya

tarkibidagi oziq moddalarni, mineral tuzlarni yuvib tushadi, to’yimlilik pasayadi. Shuningdek, poya Yaxshi so’limaydi. Namlik Yuqori bo’lish hisobiga oziq sifati buziladi. Poya ortiqcha quritilib namligi 30-40% qolganda senaj qilib bostirilsa massada chirish jarayoni boshlanishi mumkin. Yaxshi so’litilmay 50-60% namlikda bostirilsa foydali kislotalar vujudga kela olmaydi. Bundan tashqari, o’simlik qaysi o’sish davrida o’rilganligi ham sifatga va to’yimlilik ko’rsatkichlariga ta’sir ko’rsatadi. Agar dukkakli yekinlar to’liq gullaganda, boshoqlilar yesa to’lib boshoq chiqarganda o’rilsa poya dag’allashgan bo’ladi. Unda kletchatka ko’p saqlanadi. Uning hisobiga quvvat beruvchi moddalar kam bo’lib to’yimlilik pasayadi. YA’ni o’simlikning o’sish fazasini ham ye’tiborga olish kerak. Texnologiyasiga qat’iy ravishda rioya qilib bostirilgan senajning sifati Davlat standarti (GOST) talabi bo’yicha ham baholanishi mumkin. GOST 23637-79 talabiga binoan senaj I, II, III sinflarga bo’linadi va sinfga mansub bo’lmagan xiliga ajratiladi. ( - jadval).