O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

1) Yаpon turi - urug‘iyirik, 1000 tasiningvazni 250-520 g, urug‘idumaloq, yassi, guli yirikbo‘ladi.
2)Manchjuriyaturi-urug‘i ponasimon, dumaloq shakli kam uchraydi, o‘rtacha, 1000 – tasining vazni 120-230 g, guli o‘rtacha, poyasiyo‘g‘on, tik o‘sadi, bargi dag‘al.
3)Xitoy turi– urug‘iyassi, mayda, 1000 tasiningvazni 70-130 g, guli mayda, poyasinig ichka, yotib qolishga moyil, bargiing ichka (yupqa )
Harbir turi tur xillarga bo‘linadi. Tur xillari tuklanishi, urug‘ va urug‘ kertigining rangiga qarab aniqlanadi. Ekiladigan navlarning aksariyati yapon va mangjuriya turlariga mansubdir.

2-rasm. Soyaning guli

Soya-biryillik o‘tsimon o‘simlik, ildizi o‘q ildizli bo‘lib, yaxshi rivojlangan, yon ildizlari uzun tuproqga 2 m. Chuqurlikka chakirib boradi. Ildizida tuganaklar rivojlanadi. Maysasi yashil rangli, 2 ta urug‘pallasi er betiga chiqadi. Poyasi dagal, tik o‘sadi, ustiqirrali, tukli, balandligi 25-200 sm. Shoxlanishi pastdan boshlanadi. Ikkilamchi yonshoxlar kam uchraydi. Tupi zich, tik, g‘ovak tuklari kam uchraydi. Poyaning rangi yashil, antotsianli dog‘lar bo‘lishi mumkin. Poyaning diametri 4-22 mm bo‘ladi.

Bargiuchtali, toqpatsimon, yonbarglari mavjud. Barg shapalog‘i yirik, keng, urug‘i har-xil shaklda va kattalikda bo‘ladi. Eng yirik barglar tupning o‘rta yoki yuqorigi qismida joylashadi. Eng ingichka barglar poyaning uchki qismida joylashgan.
Bargning yuzasi silliq yoki burushgan bo‘ladi. Barglarning rangi yashil, kul-yashil, to‘qyashil, sarg‘ich-yashil, kumush-yashil rangli bo‘ladi. To‘la etilganda bargi sarg‘ayib to‘kiladi, yonbarglari bargning asosida joylashadi.
Gulto‘plami–shingil shaklda, barg qo‘ltiqlarida joylashgan, ko‘p gulli, 13-20 ta gul bo‘ladi. Ayrimgul to‘plamlar kalta bo‘lib, ularda 3-6 ta gul bo‘ladi, yonshoxlarda gullar bittadan joylashgan. Guli mayda, 7-11 mm kalta, tuklangan gulbandiga joylashgan: gulkosasi yashilrangli bo‘ladi, tuklangan, rangi oq va binafsha rangli bo‘ladi.
Dukkagi yirik (6-7 sm), o‘rta (4-5 sm), mayda (3-4 sm), tik, egilganshaklida bo‘ladi. Dukkakning eni 0,5-1,2 sm bo‘ladi. Bir tup o‘simlikda dukkakning soni navxususiyatiga, tuproq-iqlimsharoitiga bog‘liq bo‘lib 10 dan 35 gacha bo‘ladi. Dukkagi sertukli, dukkakda 1-4 ta urug‘ bo‘ladi. Dukkakning rangi ochjigar rang, to‘qjigar rang, ko‘k, kulrangli bo‘ladi. Ayrim navlarda dukkagi yetilganda chatnaydi. Dukkak o‘simlikning pastki, o‘rta va yuqori qismlarida joylashadi.