|
3.2. Tizimga qo`yiladigan talablari
Tizimga qo'yiladigan talablarni aniqlash uchun, birinchi navbatda, yaratilish maqsadini, ya’ni nima uchun tizim yaratilmoqdaligi tahlil qilish kerak. Tizimni ishlab chiqishdan maqsad hujjatlarni yaratish, qayd etish va ijro nazorati jarayonini avtomatlashtirish hamda ijrosi ta’minlangan hujjatlarni arxivda saqlashni tashkillashtirish hisoblanadi.
Qulaylik uchun tizimga doir barcha talablarni ikkita sinfga bo'lish mumkin: mijozning talablari va tizimning ishlashi kerak bo'lgan muhit talablari. Ushbu farqlash mijozning mavhum tasavvurlari va haqiqati o'rtasida bir to'siq bo'lib xizmat qiladi. Bir tomondan, tizimning xavfsizligi va yaxlitligini cheklaydigan muhit mavjud, boshqa tomondan mijozlar tomonidan taqdim etilgan talablar. Natijaga erishish uchun mijozning ehtiyojlarini qondiradigan va ishonchlilik, yaxlitlik, izchillik, murakkablik va tizim tamoyillariga zid bo`lmasligi zarur. Ushbu tamoyillarni tahlil qilib, ularni mijozning istaklari bilan birlashtirgandan so'ng quyidagi talablar ro'yxati olinadi:
Xavfsizlikka oid talablari:
• tizim hujjatlarni yaratish, qabul qilish, uzatish, saqlash va qidirish jarayonlarini ro'yxatga olish va kuzatib borish, shu bilan hujjat bilan ishlaydigan foydalanuvchi buni amalga oshirish uchun vakolatli bo'lishi va identifikatsiyalanishi hamda hujjatlarni ruxsatsiz qo'shib qo'yish, yo'q qilish, o'zgartirish, foydalanish va yashirishdan muhofaza qilinishini ta'minlashi kerak. (tasniflash);
• Tizim tasdiqlangan hujjatni qo'shish, tahrirlash, yo'q qilish kabi barcha o`zgartirishlarni kuzatib borishi, belgilashi va nazoratini amalga oshirishi kerak;
• tizim o'zgarishlarni nazorat vositalarini, shuningdek, xato tufayli o'chirilgan axborotlarni tiklash vositalarini taqdim etishi lozim.
Ishonchlilikka doir talablar:
• tizimda faol va passiv xatoliklarga turg`unlik mexanizmlari bo'lishi kerak. Faol mexanizmlar, masalan, ma'lumotlar bazasini zahira muhitida saqlashni to'xtatib qo'ygan holda faollashtirilgan maxsus funktsiyalardir. Passiv mexanizmlar - tizimning ortiqcha funktsionalligi, bu keyinchalik ma'lumotdan so'ng qaytadan tiklanish imkonini beradi;
• ma'lumotlarning takrorlanishini bartaraf etadigan hujjatlar va hujjat ma'lumotlarining yagona bazasi.
Ishlash unumdorligiga doir talablari:
• Tizim o'zida qo'shimcha tuzilmaviy o'zgarishlarsiz apparat-resurslarning o'sishiga mutanosib ravishda ishlashni oshirishi kerak;
• tizim ustuvor mexanizmga ega bo'lishi va resurslarni operatsiya ustuvorligiga mutanosib ravishda ajratishi kerak. Quyi darajadagi ustuvor operatsiyalar yuqori darajadagi amallarni bajarilishiga xalaqit bermasligi lozim;
• tizimda joriy yuklashga qarab faqat bitta foydalanuvchi uchun cheklangan miqdordagi resurslarni ajratadigan kvota mexanizmi bo'lishi kerak.
Funktsional imkoniyatlarga doir talablar:
• tizim bir foydalanuvchi tomonidan bir nechta operatsiyalarni bir vaqtning o'zida (parallel ravishda) bajarishga imkon berishi kerak;
• tizim hujjatning yagona ro'yxatga olinishini qo'llab-quvvatlashi kerak, bu uni yagona identifikatsiya qilish imkonini beradi;
• tizim hujjat almashishning uzluksizligini ta'minlashi kerak.
Istalgan vaqtda hujjat ijrochisini aniqlash imkoniyatini taqdim etish:
• tizim minimal axborotga ega bo'lgan holda hujjatlarni topish uchun samarali, kuchli qidirish, tartiblash va filtrlash tizimiga ega bo'lishi kerak;
• tizim har qanday xodimga hujjat aylanishida ishtirok etish imkonini beradi;
• tizim hujjatlar, hujjatlari loyihalari ustida birgalikda ishlash uchun vositalarni taqdim etishi kerak;
• tizim katta mablag` va vaqt talab qiladigan murakkab vazifalarni avtomatlashtirish imkoniyatini yaratishi kerak.
Ergonomikaga qo'yiladigan talablar:
• tizimda boshqarish elementlarining mantiqiy va tushunarli tartibga ega bo'lishi kerak;
• tizim bosqichma-bosqich yaratish va hujjatlarni to'ldirish mexanizmini amalga oshirishi kerak;
• tizimda tanqidiy ma'lumotlar yo'qolishiga olib kelishi mumkin bo'lgan noto'g'ri xatti-harakatni amalga oshirish imkoniyatini istisno qiluvchi interfeys bo'lishi kerak;
• Hujjat harakatining turli bosqichlarida ushbu bosqichda mavjud bo'lgan turli operatsiyalar mavjud bo'lishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
