O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti V. Yu. Ahrorov

ruhlantiruvchi ta’sir 
kerak. 
Fikrlovchi shaxsning yo‘qolib ketishi va 
odamlarning his va fikrlari bir aniq yo‘nalishga kirishi 
olomonni xarakterlovchi 
bosh qirrasidir.
Alohida-alohida, bir-birini tanimaydigan minglab individlar ma’lum bir vaqtda 
ma’lum sabablarga ko‘ra, aytaylik 
milliy bayram 
sababiga ko‘ra yig‘ilib, ruhlangan 
olomon kayfiyatini namoyish qilishi mumkin. Bu odamlar olomon fe’lini ko‘rsatishi 
uchun qandaydir ta’sir va tasodif yetarlidir. Ba’zan yuzlab odamlar bir joyga 
to‘planib, 
sharoit 
bo‘lmaganligi 
sababli 
olomon 
bo‘lolmaganligi holda, ba’zan oltita odamdan ham bir 
ruhdagi olomon paydo bo‘lishi mumkin. Boshqa 
tomondan, ma’lum ta’sirlarning ostida ba’zan butun 
xalq, olomon so‘zining ma’nosini tushunmay turib, o‘zi 
olomonga aylanishi mumkin.
131

---

Gyustav Lebonning 
aytishicha, odam olomon tarkibida o‘ziga xosligini 
yo‘qotadi, psixik ustanovka shaklidagi har bir odamda turlicha rivojlangan sotsial 
ong, sotsial qadriyatlar, normalar va axloqiy cheklashlar o‘chadi. Ongsiz poydevor, 
har bir odamda uning irqidan, millatidan, jinsidan, yoshidan qat’iy nazar bir xil 
mazmunga ega bo‘lgan hayvoniy mayllar to‘plami, ong osti ochiladi, harakatga 
keladi. Eng asosiysi, har bir olomon ishtirokchisining ongsizlik sohasi yagona bir 
strukturaga birlashadi.
Buning natijasida, 
birinchidan
ko‘pchilik orasida ekanligi tufayli odam o‘zida 
yengib bo‘lmas qudrat hissini tuyadi, odamni alohida holatda jilovlab turadigan 
mas’uliyat kuchi o‘chadi.
Ikkinchidan
olomon tarkibida yuqumlilik shu qadar yuqori bo‘ladiki u har bir 
olomon ishtirokchisiga gipnotik ta’sir ko‘rsatadi, har bir harakat, hissiyot shu qadar 
kuchli yuqadiki, odam osongina o‘z shaxsiy manfaatlarini olomon uchun qurbon 
qiladi.