O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti V. Yu. Ahrorov

Uning metodiga 
koʻra
, muayyan guruhdagi har xil xususiyatli shaxslarning 
o‘zaro munosabatlarini aniqlash uchun qaysi faoliyatda kim bilan birga qatnashishi 
soʻraladi.
Olingan 
maʼlumotlar
matritsa, grafik, sxema, jadval shaklida ifodalanadi. 
46

---

Ulardagi miqdor ko‘rsatkichlari guruhdagi kishilarning shaxslararo munosabatlari 
toʻgʻrisida
tasavvur hosil qiladi. Bu 
maʼlumotlar
guruhiy munosabatlarning tashqi 
koʻrinishini
aks ettiradi, xolos.
Hozirgi 
davrda 
sotsiometriyaning 
modifikatsiyalari 
ishlab 
chiqilgan 
(Ya.L.Kolominskiy, I.P.Volkov). Sotsiometriyaning bu turi test savollari yordamida 
bolalar jamoasidagi shaxslararo munosabatlar haqida to
ʻ
laroq axborot to
ʻ
plash 
imkonini beradi.
Sotsiometriyaning nazariy va amaliy natijalari mehnat jamoalarining sotsial 
rivojlanishini boshqarishda, tarbiyaviy ishda va h.k.da keng qo
ʻ
llaniladi.
 
IV.7. Sotsial psixologiyada transakt tahlil
Transakt analiz ikki tilidan olingan bo‘lib, 
lotincha «transactio» – kelishuv
va 
grekcha «analysis» –
tahlil
degan ma’nolarni anglatadi. Uning asoschisi amerikalik 
psixolog va psixiatr Erik Lennard Bern hisoblanadi. E.B
е
rn ildizi psixoanalizga 
taqaluvchi taniqli konts
е
ptsiyani yaratdi.
Biroq E.B
е
rn konts
е
ptsiyasi shaxsning o‘zi va boshqalar bilan munosabatini 
dasturlovchi xulq-atvor kognitiv sx
е
malarini aniqlash va b
е
lgilashga urg‘u qiluvchi 
ham psixodinamik
, 
ham bix
е
viorial yondashuvlar
, g‘oyalar va tushunchalarni 
o‘zida mujassam etgan.