O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti ‎‎ Fakultet

Buxgalteriya schyoti
- korxonalar iqtisodiy resurslarining holati va harakati 
haqidagi‎ buxgalteriya‎ axborotini‎ qayd‎ etish‎ va‎ saqlash‎ uslubi‎ va‎ ularga‎ bo‘lgan‎
talablar. 
Doimiy schyotlar
- bu‎hisobot‎davri‎oxiriga‎saldoga‎ega‎bo‘lib,‎buxgalteriya‎
balansida aks ettiriladigan aktivlar, majburiyatlar, sarmoyalar schyotlaridir. 
Doimiy schyotlar aktiv, passiv, kontr-aktiv va kontr-passivlarga‎bo‘linadi. 
Aktiv schyot (A)
- bu‎ aktivlarni‎ aks‎ ettirishga‎ mo‘ljallangan‎ schyot‎ bo‘lib,‎
unda‎iqtisodiy‎resurslarning‎koldig‘i‎va‎ko‘payishi‎schyotning‎debetida,‎kamayish‎
esa‎kredit‎bo‘yicha‎aks‎ettiriladi. 
Passiv schyot (P)
- bu‎majburiyat‎va‎sarmoyani‎aks‎ettirishga‎mo‘ljallangan‎
schyot‎bo‘lib,‎unda‎majburiyat‎va‎sarmoyaning‎qoldig‘i‎va‎ko‘payish‎schyotining‎
krediti‎bo‘yicha,‎kamayish‎esa‎debet‎bo‘yicha‎aks‎ettiriladi. 
16
O‘zbekiston‎Respublikasi‎Buxgalteriya‎Hisobining‎Milliy‎Standarti

---

43 
Kontr-aktiv schyot (KA)
- bu‎ u‎ bilan‎ bog‘lik‎ bo‘lgan‎ aktiv‎ schyotning‎
saldosidan chegiriladigan moliyaviy hisobotda aktivning sof qiymatini aks 
ettiruvchi schyotdir. 
Kontr-passiv schyot (KP)
- bu‎ u‎ bilan‎ bog‘lik‎ bo‘lgan‎ passiv‎ schyotning‎
saldosidan chegaraladigan moliyaviy hisobotda majburiyat yoki sarmoyaning sof 
qiymatini aks ettiruvchi schyotdir. 
Tranzit schyotlar (T)
- bu hisobot davrida foydalaniladigan, lekin 
yopiladigan‎ Moliyaviy‎ natijalar‎ to‘g‘risidagi‎ xisobotda‎ aks‎ ettiriladigan‎ hisobot‎
davri‎oxiriga‎qoldiqqa‎ega‎bo‘lmaydigan‎daromadlar‎va‎xarajatlarning‎vaqtinchalik‎
schyotlaridir. 
Balansdan tashqari schyotlar (Z)
- bu‎korxonaga‎qarashli‎bo‘lmagan,‎lekin‎
vaqtinchalik‎ tasarrufida‎ bo‘lgan,‎ aktivlarni‎ bori‎ va‎ harakati,‎ shartli‎ huquqlar‎ va‎
majburiyatlar‎ haqidagi‎ axborotni‎ umumlashtirishga‎ mo‘ljallangan‎ schyotlar.‎ Bu‎
schyotlar‎boshqa‎schyotlar‎ bilan‎o‘zaro‎ bog‘lanmaydi va korxonaning hisobotida 
aks ettirilmaydi.
17
Xullas, yuqoridagilarga asosan har qanday korxona yoki tashkilot 
buxgalteriya hisobotini yuritadi. Mehmonxonalarda ham xuddi shunday. Quyida 
esa‎ buxgalteriya‎ hisobini‎ yuritish‎ yuzasidan‎ Samarqand‎ shahridagi‎ “Yulduz”‎
hamda‎ “Astor”‎ mehmonxonalarida‎ yuritilgan‎ buxgalteriya‎ hisobotinining‎ ba’zi‎
shakllarini‎va‎bandlarini‎ko’rib‎chiqishimiz‎mumkin‎(
Eslatma:
Ma’lumotlar‎2015‎
– 2016-yillarga asoslangan).
Demak,‎ “Yulduz”‎ mehmonxonasida‎ 2015-yilni hisobot yili deb qabul qilib 
olsak,‎ushbu‎mehmonxonada‎quyidagicha‎natijalarni‎ko’rish‎mumkin: 
17
O’z.Res. Buxgalteriya hisobotining milliy standarti, 21-son BHMS 

---

44