O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat сhet tillar instituti

Bosh miya 

 

Tuzilishining  umumiy  rejasi.  Bosh  miyada  odatda  uchta  katta  bo’limlar  –  dastasi, 

po’stloq osti bo’limi va katta yarim sharlar farqlanadi.  

Miyaning asosidan 12 juft bosh miya nervlari chiqadi. 

Uzunchoq miya va ko’prik (keyingi) miya. Uzunchoq miya va ko’prik birgalikda keyingi 

miyani    tashkil  etadi.  Uzunchoq  miya  to’g’ridan-to’g’ri  orqa  miyaning  davomi  bo’lib  uning 

uzunligi 28 mm.ga yaqin. Uning kengligi asta-sekin oldinga qarab orta  boradi va eng keng joyi 

24  mm.ni  tashkil  etadi.  Orqa  miyaning  markaziy  kanali  to’g’ridan-to’g’ri  uzunchoq  miya 

kanaligacha  davom  etadi  va  uni  jiddiy  darajada  kengaytirib  to’rtinchi  qorinchaga  aylanadi. 

Uzunchoq    miyaning  oq  moddasi  o’tkazish  yo’llarining  tolalaridan  hosil  bo’ladi.  Uzunchoq 

miyaning oldingi qismida ko’ndalang vall  shaklida ko’prik joylashgan. 

Uzunchoq miyadan XII-bosh miya nervi (tilosti) XII-qo’shimcha nerv, X-adashgan nerv, 

IX-tiltomoq nervlarining ildizlari chiqadi. Uzunchoq miya va ko’prik orasidan UII va UIII– bosh 

miya nervlarini yuz va eshitish nervlarini ildizlari chiqadi. Ko’prikni o’zidan VI va V –nervlarni 

olib boruvchi va uch boshli nervlarni ildizlari chiqadi.   

Keyingi  miyada  ko’plab  murakkab  koordinasiyalangan  harakat  reflekslarining  yo’llari 

tutashadi. Bu  yerda nafas, yurak-tomirlar faoliyati, ovqat hazmi organlari, moddalar almashinuvi 

kabi hayotiy muhim jarayonlarni boshqaruvchi markazlar joylashgan. 

Uzunchoq miyaning yadrolari hazm shiralarini ajratish, chaynash, emish, so’rish, yutish, 

qusish,  aksa  urish  kabi  reflektor  aktlarni  bajarishda  ishtirok  etadi.  Yangi  tug’ilgan    bolalarda 

uzunchoq  miya  ko’prik  bilan  birga  bor  yo’g’i  8  g.  ga  yaqin  massaga  ega  bo’ladi,  bu  esa  bosh 

miyaning 2 % ni tashkil etadi (voyaga yetgan odamlarda bu nisbatn 1,6 % ni tashkil etadi). 

 

---

 

19